آبان ۱۳۹۸ گسترده ترین اعتراض علیه رژیم جمهوری اسلامی در ده‌ها شهر ایران برپا شد که با سرکوب خشن و خونبار حکومت مواجه شد. روزشمار اعتراضات مردمی آبان ۹۸ را در ادامه می‌خوانید:
- آغاز اعتراض
اعتراضات آبان سال گذشته در پی گرانی ناگهانی قیمت بنزین از جمعه شب ۲۴ آبان در چند شهر ایران از جمله مشهد، اهواز، خرمشهر و بهبهان آغاز شد. تلویزیون حکومتی ایران در نخستین ساعات جمعه افزایش سه برابری قیمت بنزین را اعلام کرده بود.
- سرکوب اعتراضات آرام
اعتراضات در نخستین ساعات به طور آرام برگزار شد و مردم در شهرهایی چون تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، و تبریز با خاموش کردن خودروهای خود در خیابانها و دادن شعارهایی چون «پول نفت گم شده خرج فلسطین شده»، «مرگ بر گرانی» به گرانی بنزین اعتراض کردند اما نیروی انتظامی و نیروهای امنیتی به معترضان حمله کردند.
- اعتراضات به خشونت کشیده شد
گزارش‌هایی از حمله نیروهای امنیتی به معترضان در برخی از شهرها از جمله سیرجان، شهر قدس و بهبهان در اعتراضات جمعه شب و روز شنبه منتشر شد. در پی حمله نیروهای انتظامی، معترضان نیز متقابلا چند خودروی نیروی انتظامی را واژگون کردند و چند بانک نیز به آتش کشیده شد. هنوز مشخص نیست که دقیقا چه کسانی عامل به آتش کشیده شدن بانک‌ها بودند اما این موضوع در روزهای آینده به شدت مورد استفاده رسانه‌های حکومتی ایران قرار گرفت تا با حذف اخبار سرکوب خونبار نیروهای انتظامی و امنیتی سعی در خشن جلوه دادن اعتراضات کنند. همزمان نخستین گزارش از کشته شدن افراد در تیراندازی پلیس در این درگیری ها در سیرجان منتشر شد.
- حداقل ۵۴ شهر درگیر اعتراضات شدند
در پایان روز شنبه و روز یکشنبه اعتراضات به تمام مناطق ایران گسترش پیدا کرده بود. علاوه بر شیراز، مشهد، تبریز، اصفهان و سنندج، در شهرهای دیگر از جمله بوشهر، ارومیه، کرج، کرمانشاه، سرپل ذهاب، سقز، مریوان، رشت و بسیاری از شهرهای استان و خوزستان شاهد اعتراضات گسترده بودند. بررسی صدای آمریکا در آن زمان نشان می داد که بر اساس تصاویر دریافتی۵۴ شهر درگیر اعتراضات بودند.
- نخستین واکنشها، انتقاد هنرمندان
روز شنبه تعدادی از هنرمندان در داخل و خارج ایران به گرانی ناگهانی بنزین، سانسور و سرکوب معترضان انتقاد کردند. در این روز، مهتاب کرامتی، مهناز افشار، جعفر پناهی، پرستو صالحی، فرامرز اصلانی، ابی، محسن تنابنده، پرویز پرستویی، گوگوش، داریوش، تهمینه میلانی و نازنین بنیادی از جمله هنرمندان منتقد به رفتار جمهوری اسلامی بودند.
- قطع اینترنت، ابراز نگرانی دبیر کل سازمان ملل
رژیم جمهوری اسلامی از ساعات پایانی شنبه اینترنت را در ایران قطع کرد تا از انتشار اخبار سرکوب جلوگیری کرده و تلاش معترضان را برای هماهنگی ناکام بگذارد. روز دوشنبه سخنگوی دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که دبیر کل با نگرانی اخبار اعتراضات در ایران و کشته شدن معترضان را پیگیری می کند.
- نخستین گزارش‌ها از کشتار معترضان آبان
در حالی که جمهوری اسلامی با قطع اینترنت سعی در جلوگیری از انتشار اخبار سرکوب را داشت، سازمان عفو بین الملل روز سه شنبه ۲۷ آبان بر اساس گزارش‌های دریافتی خود اعلام کرد که تا این روز مرگ دست‌کم ۱۰۶ نفر از معترضان به دست نیروهای امنیتی را تایید می‌کند. در این روز ویدئوهایی هم از تیراندازی ماموران به مردم منتشر شد.
- ادامه سرکوب با پنهانکاری
در حالیکه اعتراضات در پی کشتن انبوهی از معترضان، پایان یافته بود، گزارش‌ها از بازداشت هزاران نفر و حمل بازداشت شدگان با آمبولانس در چند منطقه از جمله دانشگاه تهران حکایت داشت. پنجشنبه ۳۰ آبان ده‌ها دانشجوی دانشگاه تهران همزمان بازداشت شدند و بازداشت‌ها در سراسر کشور ادامه داشت.
- افزایش آمار کشته شدگان و انتشار تصاویر بیشتر
همزمان با وصل شدن اینترنت در ایران، تصاویر بیشتری از تیراندازی ماموران و کشته شدن معترضان آبان در شبکه های اجتماعی و رسانه های فارسی زبان منتشر شد. عفو بین الملل نیز دوشنبه ۴ آذر آمار جدید کشته شدگان را بر اساس اطلاعاتی که از داخل ایران به دست آورده بود، ۱۴۳ نفر اعلام کرد.
- شناسایی کشته شدگان؛ چند کودک هم بودند
هویت کشته شدگان اعتراضات آبان با وجود ممنوعیت های رژیم، به تدریج در فضای مجازی منتشر شد. چهارشنبه ۶ آذر پدر پویا بختیاری مرگ پسرش را بر اثر برخورد گلوله به سر در اعتراضات مهرشهر کرج تایید کرد. همچنین مشخص شد که تعدادی از کشته شدگان کودک بودند.
- تایید کشتار در نیزار ماهشهر
در پی انتشار اخبار و ویدئوهایی از شلیک معترضان پناه برده به نیزار شهر ماهشهر، یک نماینده مجلس اعلام کرد که تعداد زیادی از معترضان در این حادثه کشته شده اند. کمیسرعالی حقوق بشر سازمان ملل هم کشتار در این شهر را تایید کرد. گفته شد بین ۴۰ تا ۱۰۰ تن در این سرکوب کشته شدند.
- ادامه سرکوب همزمان با انتشار آمار ۱۵۰۰ کشته
روز دوشنبه ۲ دی خبرگزاری رویترز اعلام کرد که منابع او با خبر شدند که در سرکوب اعتراضات آبان حدود ۱۵۰۰ تن از معترضان کشته شدند. همزمان در آستانه چهلم کشته شدگان، حکومت خانواده های کشته شدگان را برای خودداری از برپایی مراسم تحت فشار گذاشت و اینترنت کشور را بار دیگر قطع کرد.
- رژیم ایران را پاسخگو کنید
یک مقام سازمان گزارشگران بدون مرز سه شنبه ۳ دی اعلام کرد که سازمان ملل با استناد به گزارش رویترز درباره دستور رهبر جمهوری اسلامی در کشتار حدود ۱۵۰۰ معترض می‌تواند تحقیق انجام دهد. شاهزاده رضا پهلوی هم در بیانیه‌ای از کشورهای اروپایی عضو شورای امنیت خواست که رژیم و رهبر آن را به دست عدالت بسپارند.
