شورای نگهبان که وظیفه نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری را دارد، هفت نفر را صاحب صلاحیت برای نامزدی انتخابات معرفی کرد: سعید جلیلی، محسن رضایی، ابراهیم رئیسی، علیرضا زاکانی، محسن مهرعلیزاده، امیرحسین قاضی زاده هاشمی و عبدالناصر همتی.
صادق لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو شورای نگهبان در اعتراض به این اقدام در توییتر نوشت: از نخستین حضور اینجانب در شورای نگهبان در سال ۱۳۸۰ نزدیک به ۲۰ سال میگذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کردهام حتی در سالهایی که در قوه قضاییه بودم اما هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافتهام چه در تأیید صلاحیتها و چه در عدم احراز صلاحیتها.
او که برادر علی لاریجانی و رئیس سابق قوه قضائیه است از «دخالتهای فزاینده دستگاههای امنیتی از طریق گزارشهای خلاف واقع، در تصمیمسازی برای شورای نگهبان» انتقاد کرده است.
اسامی چهرههای رد صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان قابل توجه است و عمدتا کسانی هستند که تا چند سال پیش عهدهدار سمتهای مهمی در جمهوری اسلامی بودهاند.
در زیر نگاهی به این افراد و کارنامه آنها داریم:
- علی لاریجانی
از علی لاریجانی به عنوان چهره مورد اعتماد رهبر جمهوری اسلامی یاد میکنند. او که سابقه حضور در سپاه را داشته، از زمان رهبری آیت الله علی خامنهای از سوی او در سمتهای کلیدی منصوب شدهاست. علی لاریجانی ابتدا به توصیه رهبر، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت هاشمی رفسنجانی شد. سپس او دو دوره رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی شد که در زمان دولت اصلاح طلب محمد خاتمی، تریبون منتقدان محافظهکار او بود. در دوره مدیریت او بود که برنامه «هویت» علیه روشنفکران ایرانی تدارک دیده شد.
علی لاریجانی با روی کار آمدن محمود احمدی نژاد به عنوان دبیر شورای امنیت ملی منصوب شد که به طور سنتی با نظر رهبر انتخاب میشود. او سپس به مجلس رفت و ریاست مجلس را برای ۱۲ سال بر عهده داشت.
- محمود احمدی نژاد
رد صلاحیت محمود احمدی نژاد که از سال ۸۴ تا ۹۲ رئيس جمهوری ایران بود؛ چندان تعجب برانگیز نیست. چون شورای نگهبان چهارسال پیش هم او را رد صلاحیت کرده بود.
آقای احمدی نژاد تا قبل از انتخابات سال ۸۴ مهمترین سمتی که داشت، شهرداری تهران بود، اما در آن سال با حمایت های بیت آیت الله خامنهای، پیروز شد. مهدی کروبی همان زمان گفت که آرای او به احمدی نژاد اختصاص یافته تا او با اکبر هاشمی رفسنجانی به دور دوم برود.
چهار سال بعد هم با انتخابات جنجالی ۸۸ که با سرکوب شدید معترضان و جنبش سبز همراه شد ریاست جمهوری خود را تمدید کرد.
محمود احمدی نژاد چهره جنجالی بود که در اواخر کار خود با رهبر و نزدیکان او زاویه پیدا کرد و وقتی چهارسال پیش نامزد انتخابات شد، شورای نگهبان به دلیل همین سابقه او را رد صلاحیت کرد.
- اسحاق جهانگیری
اسحاق جهانگیری از چهره های نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی محسوب میشود. ۹ سال پیش که اصلاح طلبان در شرایط سیاسی خوبی نبودند، او و دو چهره دیگر به دیدار رهبر رفتند و پس از آن بود که زمینه حضور اندک آنها در قدرت فراهم شد. در انتخابات سال ۹۲، جهانگیری و طیف اصلاح طلبان حکومتی حاضر شدند که از حسن روحانی حمایت کنند. روحانی هم اسحاق جهانگیری را به عنوان معاون اول خود منصوب کرد.
اسحاق جهانگیری یک بار در سال ۹۶ در قالب کاندیدای پوششی در انتخابات ثبت نام کرد. او در آن سال از سوی شورای نگهبان تائید صلاحیت شد اما در نهایت چند روز مانده به انتخابات از نامزدی به نفع حسن روحانی انصراف داد.
- مصطفی تاجزاده
از معدود چهرههای اصلاح طلب بود که با شعارهای بعضا انتقادی از رهبر جمهوری اسلامی، سعی کرد توجه ها را به خود جلب کند. آقای تاجزاده سابقه پر تنشی با شورای نگهبان دارد. زمانی که او در سمت معاون وزیر کشور در دولت نخست محمد خاتمی بود، بر سر برگزاری انتخابات مجلس ششم که اکثریت اصلاح طلب در آن به مجلس راه یافتند با احمد جنتی دبیر شورای نگهبان اختلاف داشت که در نهایت به برکناری تاجزاده منتهی شد.
تاجزاده بعدها در جریان اعتراضات به انتخابات سال ۸۸ نیز زندانی شد.