جیسون رضاییان، روزنامه نگار ایرانیتبار ساکن شهر واشنگتن، در مقالهای در بخش «دیدگاههای جهانی» نشریه واشنگتن پست، مطلبی درباره سریال تلویزیونی «گاندو» منتشر کرده است. او عنوان «یک برنامه تلویزیونی من را هدف قرار داد. اکنون به روزنامهنگاری حمله میکند - و تنها نیست» را برای مقاله خود برگزیده است.
در این مقاله آمده است که در فصل دوم سریال «گاندو»، یک سریال محبوب در شبکه حکومتی ایران، مردی را با چشمبند به قرار ملاقاتی در منطقه کویری در یک کشور همسایه میبرند.
در این صحنه، قهرمانان سریال که نمایندگان شاخه اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند، او را همراهی میکنند و با چند همدست خود که احتمالا آنها نیز جاسوس هستند، به زبان فرانسوی گفتوگو میکنند. بعد از سفری طولانی چشمبند برداشته میشود و این مرد که بازداشت شده است، میدان آزادی تهران را میبیند. او بلافاصله سرنوشت خود را در مییابد، و همینطور بینندگان تلویزیونی، چون این داستان از عناوین اصلی خبرهای ایران گرفته شده است.
این صحنه ظاهرا بازخوانی خیالی ماجرای آدمربایی روحالله زم، روزنامهنگار مخالف، است که از سرسختترین منتقدان حکومت ایران بود. او در سال ۲۰۱۹ با فریب حکومت به عراق رفت، به زور به ایران برده شد، و پس از محاکمه در یک دادگاه نمایشی اواخر سال گذشته میلادی اعدام شد.
همزمان با گرامیداشت روز جهانی آزادی مطبوعات، حملات به مطبوعات و آزادی بیان در شبکههای تلویزیونی و اینترنتی کشورهای مستبد، وارد فرهنگ عامه شده است، و به تحریف واقعیتهای مرتبط با روزنامهنگاران میپردازند.
محکوم کردن دستاندرکاران تولید این روایتهای خطرناک، و همچنین فیلمنامهنویسان، فیلمسازان، و بازیگرانی که چنین دروغهایی را منتشر میکنند، ضروری است.
هنگامی که صدا و سیمای جمهوری اسلامی در سال ۲۰۱۹ گاندو را پخش کرد، از آن به عنوان نوع جدیدی از سریال یاد شد. این مجموعه را با بودجهای هنگفت، در ایران و کشورهای اطراف فیلمبرداری کردند، و ادعا کردند که بر اساس رویدادهای واقعی ساخته شده است.
این سریال برای نخستین بار یک جاسوس دو تابعیتی ایرانی آمریکایی را به تصویر کشید که به عنوان روزنامهنگاری موفق، به مقامات ایرانی نزدیک میشود، و راههای تشدید تحریمهای ویرانگر اقتصادی علیه این کشور را شناسایی میکند.
فصل نخست سریال من را هدف قرار داد. من یک روزنامهنگار دوتابعیتی هستم که پیش از این که در سال ۲۰۱۴ و به اتهام دروغین جاسوسی زندان شوم، سالها از ایران گزارش میدادم. من پس از ۵۴۴ روز آزاد شدم.
در این سریال، بازیگری که به گفته برخی از بینندگان شباهت ظاهری زیادی به من دارد، یک ابرجاسوس است که زبان فارسی را به طرز خندهداری صحبت میکند، و کمتر صحنهای است که او در آن مشغول خوردن چیزی نباشد، و این یعنی کاریکاتور نه چندان ظریف از من.
البته این تبلیغات مفصل و مداوم، به هیچ وجه یک سرگرمی بیضرر نیست. در طول پخش این سریال، همسرم - که در این مجموعه به عنوان یکی از عوامل سیا معرفی شده است - و من بارها تهدید به مرگ شدیم و با ادامه یافتن سریال این تهدیدها با جزئیات مشخصتری همراه بود.
یک کارزار رسانهای هماهنگ، شامل بازیگران و عوامل سریال، نیز به راه افتاد که در برنامههای تبلیغاتی، بر واقعی بودن خط داستانی این مجموعه تأکید داشتند.
آرش قادری، نویسنده فیلمنامه، در یک کنفرانس خبری برای تبلیغ سریال در سال ۲۰۱۹ گفت که «داستان پرونده جیسون رضاییان دقیقا بر اساس واقعیت است»، و در ادامه افزود که «ما پرونده را در اختیار داشتیم، و به وقایع آن وفادار ماندیم.»
این ادعای او با کارزاری در رسانههای اجتماعی با هدف انتشار نفرتپراکنی همراه شد. هنوز پس از دو سال ما پیامهای تهدیدآمیز دریافت میکنیم.
سریال گاندو توسط اعضای کابینه حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، نیز مورد انتقاد قرار گرفت. ولی دلیل انتقاد اون این بود که فقط آنها را همدست به اصطلاح نفوذیهای خارجی نشان میداد.
شدیدترین اعتراض از سوی جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، صورت گرفت که در این سریال به صورت شخصی مورد حمله قرار گرفت.
جیسون رضاییان با اشاره به این که ایران تنها کشوری نیست که در فرهنگ عامه به روزنامهنگاران حمله میشود، به ذکر نمونه دیگری در مصر نیز میپردازد.
جیسون رضاییان در پایان مقاله خود، با اشاره به این که حکومتهای اقتدارگرا متمایل به سانسور واقعیت و بازنویسی تاریخ هستند، و هر هفته میلیونها دلار بودجه و زمانی طولانی را صرف تخریب یا بیاعتبارسازی روزنامهنگاران میکند، نتیجه میگیرد که این نشانه واضح این واقعیت است که «روزنامهنگاری چقدر مهم است.»