کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران در هشتاد و ششمین دوره جوایز اسکار می گوید: فیلم «گذشته» ساخته اصغر فرهادی را به عنوان نماینده ایران به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا «اسکار» می فرستد تا در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان این مراسم حضور یابد.
انتخاب «گذشته» برخلاف انتخاب «جدایی»، با مخالفت های گروه های سیاسی و هنری در ایران روبرو شده است.
گروهی از منتقدان فیلم وابسته به جناح تندرو حکومتی «گذشته» را نه فیلمی ایرانی؛ بلکه فیلمی فرانسوی می دانند که مروج «ارزش های غربی» است.
گروه دیگری نیز می گویند احمد، شخصیت ایرانی فیلم، که برای شرکت در دادگاه طلاق به پاریس رفته، می توانست شهروند هر کشور دیگری باشد. به گفته این منتقدان، تهیه کنندکان فیلم هم تابعیت فرانسوی دارند؛ پس این فیلم نمی تواند نماینده ایران باشد.
با این همه، کمیته غیردولتی انتخاب فیلم، در دفاع از «گذشته» گفته است: «اعضای کمیته با تاکید بر ارزش های غیر قابل انکار دو فیلم، با توجه به مباحثات به عمل آمده در جمیع جهات، از اهمیت موضوع زبان و فرهنگ ایرانی و صنعت کنونی سینمای ایران تا برخورداری از بیشترین احتمال موفقیت و توجه به راهبردهای آینده سینمای ایران در تاثیرگذاری مستقیم بر جریان تولید در سایر کشورها، با مطالعه دقیق تاریخچه و مقررات جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان، در نهایت به انتخاب فیلم گذشته ساخته اصغر فرهادی رای دادند.»
«گذشته» پیش از آن که راهی آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار شود، به بخش رقابتی جشنواره جهانی فیلم کن راه یافته بود. پیش بینی منتقدان آن بود که این فیلم برنده نخل طلایی کن خواهد شد، اما «گذشته» در کن به دریافت نخل طلایی برای بهترین بازیگری زن بسنده کرد.
«گذشته» روایتگر سفر چند روزه احمد شخصیت مرد ایرانی به پاریس است تا در دادگاه جدایی از زنش حضور یابد. رویدادی خلاف آمد روایات عشقی شناخته شده که همه سفرهای این چنینی برای وصال بوده است.
احمد اما به درخواست زنش و برای کمک به مشکل رابطه مادر با دختر بزرگ پا به ماجرای جنایی عاطفی می گذارد که پایانی امیدبخش را رقم می زند. هرچند این پایان امیدبخش بیشتر در ذهن مخاطبان شکل می گیرد تا در تصاویر ثبت شده فیلم.
اصغر فرهادی در سری فیلمهای خود که از «چهارشنبه سوری» آغاز شده و با «درباره الی» و «جدایی» ادامه یافته و اینک به گذشته رسیده رابطه زن و مرد در چارچوب قرارداد اجتماعی ازدواج را دستمایه کارهای خود قرار داده است.
این چهارگانه از دوران نامزدی یک زوج جوان در چهارشنبه سوری آغاز شده که واقعیت های زندگی را هم به این دوران خوش پیوند می زند. پس از آن در فیلم «درباره الی» دوران ازدواج به تصویر کشیده شده است و «جدایی نادر از سیمین» چرایی پایان تراژیک این پدیده اجتماعی را مطرح کرده است.
اما تجربه دوران پس از طلاق، دوران برزخی ای که می تواند راهگشای زندگی تازه ای برای جداشدگان باشد در فیلم «گذشته» به تصویر کشیده شده است دورانی که احتمال فراموشی یا عدم فراموشی «گذشته» به پرسش اساسی و محوری آن تبدیل شده است.
اگر در فیلم «جدایی» نادر و سیمین دچار اختلاف دیدگاه برای مهاجرت به خارج شده و طلاق را چاره راه دیدند، حالا مارین «برنیس بژو» و احمد «علی مصفا» در فرانسه همدیگر را دیدار می کنند تا زندگی در زیر یک سقف، بعد از دوران جدایی و طلاق را تجربه کنند.
اصغر فرهادی در این چهارگانه، زندگی اجتماعی شهروندان طبقه متوسط شهرهای بزرگ را محور فیلمهای خود قرار داده و مهارت و خلاقیت خود را هم در زمینه دیالوگ نویسی و هم خلق تعلیق های به موقع و طبیعی به اثبات رسانده است. اما «گذشته» به شگفت زدگی و خلاقیت «جدایی» نیست و بیشتر برداشتهای یک بیگانه از زندگی شهرنشینی مهاجران پاریسی است. با این همه این درام جنایی – عاطفی تصویرگر می تواند برداشتی تخیلی از زندگی مهاجرانی باشد که در فضایی از دلبستگی ها به زادگاه و ریشه های خود زندگی می کنند.
انتخاب «گذشته» برخلاف انتخاب «جدایی»، با مخالفت های گروه های سیاسی و هنری در ایران روبرو شده است.
گروهی از منتقدان فیلم وابسته به جناح تندرو حکومتی «گذشته» را نه فیلمی ایرانی؛ بلکه فیلمی فرانسوی می دانند که مروج «ارزش های غربی» است.
گروه دیگری نیز می گویند احمد، شخصیت ایرانی فیلم، که برای شرکت در دادگاه طلاق به پاریس رفته، می توانست شهروند هر کشور دیگری باشد. به گفته این منتقدان، تهیه کنندکان فیلم هم تابعیت فرانسوی دارند؛ پس این فیلم نمی تواند نماینده ایران باشد.
با این همه، کمیته غیردولتی انتخاب فیلم، در دفاع از «گذشته» گفته است: «اعضای کمیته با تاکید بر ارزش های غیر قابل انکار دو فیلم، با توجه به مباحثات به عمل آمده در جمیع جهات، از اهمیت موضوع زبان و فرهنگ ایرانی و صنعت کنونی سینمای ایران تا برخورداری از بیشترین احتمال موفقیت و توجه به راهبردهای آینده سینمای ایران در تاثیرگذاری مستقیم بر جریان تولید در سایر کشورها، با مطالعه دقیق تاریخچه و مقررات جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان، در نهایت به انتخاب فیلم گذشته ساخته اصغر فرهادی رای دادند.»
«گذشته» پیش از آن که راهی آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار شود، به بخش رقابتی جشنواره جهانی فیلم کن راه یافته بود. پیش بینی منتقدان آن بود که این فیلم برنده نخل طلایی کن خواهد شد، اما «گذشته» در کن به دریافت نخل طلایی برای بهترین بازیگری زن بسنده کرد.
«گذشته» روایتگر سفر چند روزه احمد شخصیت مرد ایرانی به پاریس است تا در دادگاه جدایی از زنش حضور یابد. رویدادی خلاف آمد روایات عشقی شناخته شده که همه سفرهای این چنینی برای وصال بوده است.
احمد اما به درخواست زنش و برای کمک به مشکل رابطه مادر با دختر بزرگ پا به ماجرای جنایی عاطفی می گذارد که پایانی امیدبخش را رقم می زند. هرچند این پایان امیدبخش بیشتر در ذهن مخاطبان شکل می گیرد تا در تصاویر ثبت شده فیلم.
اصغر فرهادی در سری فیلمهای خود که از «چهارشنبه سوری» آغاز شده و با «درباره الی» و «جدایی» ادامه یافته و اینک به گذشته رسیده رابطه زن و مرد در چارچوب قرارداد اجتماعی ازدواج را دستمایه کارهای خود قرار داده است.
این چهارگانه از دوران نامزدی یک زوج جوان در چهارشنبه سوری آغاز شده که واقعیت های زندگی را هم به این دوران خوش پیوند می زند. پس از آن در فیلم «درباره الی» دوران ازدواج به تصویر کشیده شده است و «جدایی نادر از سیمین» چرایی پایان تراژیک این پدیده اجتماعی را مطرح کرده است.
اما تجربه دوران پس از طلاق، دوران برزخی ای که می تواند راهگشای زندگی تازه ای برای جداشدگان باشد در فیلم «گذشته» به تصویر کشیده شده است دورانی که احتمال فراموشی یا عدم فراموشی «گذشته» به پرسش اساسی و محوری آن تبدیل شده است.
اگر در فیلم «جدایی» نادر و سیمین دچار اختلاف دیدگاه برای مهاجرت به خارج شده و طلاق را چاره راه دیدند، حالا مارین «برنیس بژو» و احمد «علی مصفا» در فرانسه همدیگر را دیدار می کنند تا زندگی در زیر یک سقف، بعد از دوران جدایی و طلاق را تجربه کنند.
اصغر فرهادی در این چهارگانه، زندگی اجتماعی شهروندان طبقه متوسط شهرهای بزرگ را محور فیلمهای خود قرار داده و مهارت و خلاقیت خود را هم در زمینه دیالوگ نویسی و هم خلق تعلیق های به موقع و طبیعی به اثبات رسانده است. اما «گذشته» به شگفت زدگی و خلاقیت «جدایی» نیست و بیشتر برداشتهای یک بیگانه از زندگی شهرنشینی مهاجران پاریسی است. با این همه این درام جنایی – عاطفی تصویرگر می تواند برداشتی تخیلی از زندگی مهاجرانی باشد که در فضایی از دلبستگی ها به زادگاه و ریشه های خود زندگی می کنند.
