جایزه صلح نوبل در یک مراسم رسمی روز یک‌شنبه ۱۹ آذر در اسلو پایتخت نروژ، در غیاب نرگس محمدی که در زندان به سر می‌برد، به فرزندان دوقلوی به نیابت از این فعال حقوق بشر ایرانی اهدا شد.
در این مراسم که بخش فارسی صدای آمریکا آن را به صورت زنده پخش کرد، کیانا و رحمانی، فرزندان دوقلوی ۱۷ ساله نرگس محمدی پیام این مدافع حقوق بشر را برای حاضران خواندند.
برنده صلح نوبل، در این پیام ضمن اعلام همبستگی با «زنان و مردان شجاع ایران» و با امید تابیدن «نور آزادی و عدالت بر ایران»، تأکید کرد که «دستم را به سوی تمام نیروها، حرکت‌ها، و شخصیت‌هایی که بر صلح، عهدنامه جهانی حقوق بشر، و دموکراسی تلاش می‌کنند، دراز می‌کنم.»
نرگس محمدی با تأکید بر این که جمهوری اسلامی «استبداد مذهبی» و حکومتی «ضد زن» است، بر ضرورت تقویت جامعه مدنی در ایران و حمایت جامعه بین‌المللی از آن تأکید کرد.
او در این پیام که فرزندانش کیانا و علی قرائت کردند، تأکید کرد که در حال حاضر «رژیم جمهوری اسلامی کمترین میزان مشروعیت مردمی را دارد» و از این رو «با سرکوب، کشتار، اعدام، و زندان به خواسته‌های مردم پاسخ می‌دهد.»
برنده جایزه صلح نوبل با برشمردن بی‌عدالتی‌های اقتصادی در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی از جمله امتیاز ویژه برای نزدیکان مقامات، عنوان کرد که جمهوری اسلامی جامعه را به فقر فرو برد و تبعات ناشی از آن زندگی مردم ایران را با مشکل روبه‌رو کرده است.
نرگس محمدی با برشمردن مصاحب اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی، و سیاسی تحمیل شده از سوی حکومت به ملت ایران، جمهوری اسلامی را حکومتی «بیگانه با مردم ایران» خواند که «مسیر هر حرکتی را در راستای بهبود وضع مردم مسدود کرده است.»
او در این پیام با بیان این که در جنبش «زن، زندگی، آزادی» مردم علیه تبعیض و سرکوب و استبداد به پا خواسته‌اند، «دموکراسی و تغییر بنیادین» را آرمان غایی ملت ایران نامید.
در پیام نرگس محمدی که توسط فرزندان او در جلسه اهدای جایزه صلح نوبل خوانده شد، او حجاب اجباری را ابزار ننگین سرکوب و به بند کشیدن زنان تحت سلطه حکومت مذهبی سرکوبگر خواند و تأکید کرد که حجاب نماد فرهنگ جامعه ایران نیست.
در این مراسم، پادشاه، ملکه، و ولیعهد نروژ، و شماری از چهره‌های شاخص از جمله مسعود قره‌خانی رئیس ایرانی‌تبار پارلمان این کشور حضور داشتند.
شیرین عبادی نخستین برنده ایرانی جایزه صلح نوبل، گلشیفته فراهانی و نازنین بنیادی دو بازیگر مدافع حقوق بشر، نازنین زاغری زندانی دوتابعیتی پیشین در ایران، و شماری از فعالان حقوق بشر و حقوق زنان در این جلسه حضور داشتند و در حالی که آواز خواندن زنان در ایران ممنوع است، سه زن ایرانی از جمله مژگان شجریان آواز خواندند.
در جریان ویژه‌برنامه پخش زنده مراسم اهدای جایزه صلح نوبل، لیلی پورزند فعال حقوق بشر، به صدای آمریکا گفت که تعلق گرفتن جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی، نتیجه تلاشها و مبارزات مردم ایران و در صف مقدم آن، زنان ایران است.
همچنین، شیوا محبوبی، فعال حقوق بشر، در ویژه‌برنامه صدای آمریکا برای مراسم اهدای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی، اعطای این جایزه را «به رسمیت شناختن جنبش زن زندگی آزادی» دانست.
اهدای جایزه صلح نوبل به یک زن مدافع حقوق بشر ایرانی، واکنشهای گسترده‌ای نیز در رسانه‌های اجتماعی به همراه داشت.
بنیاد نوبل در روز ۱۴ مهر نرگس محمدی را به عنوان برنده جایزه صلح ۲۰۲۳ معرفی کرد. او پس از شیرین عبادی، دومین ایرانی است که جایزه صلح نوبل را از آن خود می‌کند.
در بخش آدرس دعوت‌نامه برنده جایزه صلح نوبل امسال، نوشته شده است: «خانم نرگس محمدی، زندان اوین، تهران، ایران.»
به دنبال اعطای جایزه نوبل به نرگس محمدی، درخواست های بسیاری از داخل و خارج ایران برای آزادی او مطرح شد، اما این درخواست ها بدون پاسخ ماند و او همچنان در زندان است.
ساعاتی پیش از برگزاری مراسم اهدای جایزه صلح نوبل نرگس محمدی که به طور تنبیهی در زندان از حق ملاقات و تماس تلفنی محروم شده، اعلام کرد که «در روز جهانی حقوق بشر در اعتراض به نقض فاحش و گسترده حقوق بشر در ایران» و در همراهی با اعتصاب غذای مهوش ثابت و فریبا کمال‌آبادی زنان زندانی بهائی در اوین و اعتراضشان به نقض حقوق شهروندی بهائیان، اعتصاب غذا خواهد کرد.
جایزه صلح نوبل، یکی از جوایز پنج‌گانه نوبل است که سالانه از سوی بنیادی که به اسم آلفرد نوبل نام‌گذاری شده اهدا می‌شود.
آلفرد نوبل، صنعت‌گر و مخترع اهل سوئد وصیت کرده که این جایزه باید به کسی اهدا شود که بیشترین کوشش را برای صلح کرده باشد.
نرگس محمدی دومین زن ایرانی است که جایزه صلح نوبل به او تعلق می‌گیرد. این جایزه بیست سال پیش یعنی در سال ۱۳۸۲ خورشیدی شیرین عبادی حقوقدان و وکیل دادگستری تعلق گرفت.
