در پی شیوع سویه مسری «امیکرون» ویروس کرونا در سراسر جهان، پژوهش‌های متعددی در رابطه با میزان تأثیرگذاری واکسن‌های موجود بر آن در حال انجام است.
دادههای اولیه چندین پژوهش نشان می‌دهد واکسن‌های مبتنی بر فن‌آوری پیام‌رسان «آر ان ای» نسبت به واکسن‌هایی با پلتفرم‌های دیگر، به ویژه اگر فرد دز یادآور را نیز دریافت کرده باشد، کارآیی بالاتری در مقابل این سویه نشان می‌دهند.
واکسن‌های «ام آر ان ای» به سلول‌های بدن یاد می‌دهند چگونه پروتئین اسپایک ویروس کرونا را بسازند تا در صورت رویارویی با ویروس واقعی در آینده بتوانند آن را شناسایی کرده و از بین ببرند.
روز شانزدهم ماه دسامبر، سازمان بهداشت جهانی با انتشار رهنمودی توصیه کرد که بسته به موجودی واکسن، کسانی که از واکسن‌های غیرفعال مانند واکسن چینی سینوفارم استفاده کرده‌اند، برای دز سوم، واکسن آسترازنکا و یا یکی از واکسن‌های مبتنی بر «ام آر ان ای» مانند فایزر یا مدرنا را برگزینند.
مردم ایران به دلیل ممنوعیت واکسن‌های فایزر و مدرنا توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران به واکسن‌های «ام آر ان ای» دسترسی ندارند.
سازمان بهداشت جهانی در پاسخ به سارا دهقان، خبرنگار صدای آمریکا، در مورد این که آیا در شرایط کنونی و با شیوع امیکرون، دسترسی به واکسن‌های مبتنی بر پیام‌رسان «آر ان ای» ضروری است یا خیر گفت، این سازمان با شرکای فنی خود برای درک تأثیر بالقوه امیکرون بر واکسن‌های موجود کار می‌کند و هر‌چند برخی دادههای اولیه از مطالعات انجام شده وجود دارد، اما داشتن شواهد بیشتر قبل از نتیجه‌گیری قطعی در این مورد مهم است.
این سازمان افزود که چند هفته دیگر طول می‌کشد تا شواهد کافی برای ارزیابی کامل عملکرد واکسن‌ها علیه امیکرون جمع آوری شود.
سازمان بهداشت جهانی در پاسخ به صدای آمریکا تأکید کرد که سویه دلتا همچنان سویه غالب همه‌گیری کووید-۱۹ در سطح جهان است و واکسن‌ها همچنان سطح بالایی از محافظت در برابر بروز بیماری شدید، بستری شدن در بیمارستان، و مرگ ارائه می‌دهند.
برنامه «گوی» سازمان بهداشت جهانی که مسئول توزیع واکسن‌ها به کشورهای دنیا است به پرسش صدای آمریکا در مورد این که آیا وزارت بهداشت ایران برای دریافت واکسن‌های «ام آر ان ای» تقاضا داده است یا خیر پاسخ نداد و گفت این نهاد در مورد اولویت دولت‌ها برای دریافت واکسن نظری نمی‌دهد.
وزارت بهداشت ایران شواهد علمی واکسن برکت را برای فازهای بالینی و یا تأثیر بر روی امیکرون ارائه نکرده است، ولی چندین پژوهش بر روی واکسن‌های دیگری که در ایران موجود هستند انجام شده است.
- دادههای اولیه در مورد کارآیی واکسن‌های سینوفارم و اسپوتنیک
پژوهشگران چینی چندی پیش با انتشار مقاله‌ای علمی اعلام کردند که اثر خنثی‌کننده دز یادآور واکسن سینوفارم در برابر امیکرون «به طور قابل توجهی» اندک است.
این پژوهش توسط محققان دانشگاه جیائو تونگ شانگهای و یک آزمایشگاه بیماری‌های عفونی تنفسی در شانگهای انجام شد و اثر خنثی‌کننده دز یادآور بر روی ویروس را با اثر آن روی سویه اصلی ویروس - نوعی که از ووهان آمد - مقایسه کرد.
نتایج این پژوهش نشان داد که خنثی‌سازی امیکرون با دز یادآور واکسن چینی سینوفارم ، ۲۰ برابر کمتر از قدرت خنثی‌سازی آن بر روی نوع اصلی بوده است.
همچنین پژوهشگران دانشگاه واشنگتن و یک شرکت داروسازی سوئیسی، کارآیی شش واکسن را در برابر امیکرون ارزیابی کرده‌اند.
تنها سه نفر از ۱۳ نفری که هر دو دز واکسن سینوفارم را تزریق کرده بودند، پادتن‌های خنثی‌کننده در برابر امیکرون ویروس کرونا نشان دادند. برای واکسن روسی اسپوتنیک، هیچ یک از ۱۱ نفری که به طور کامل واکسینه شده بودند آنتی بادی تولید نکردند.
- تازه‌ترین پژوهش‌ها بر روی آسترازنکا و واکسن‌های «ام آر ان ای»
یک پژوهش جدید در بریتانیا، افرادی را که واکسن‌های آسترازنکا، فایزر، و مدرنا دریافت کرده‌اند بررسی کرده است. دانشمندان نتیجه گرفته‌اند که این واکسن‌ها حتی پس از دز یادآور، کارآیی خود را در برابر امیکرون، «سریعتر» از دلتا از دست می‌دهند.
از افرادی که دو دز آسترازنکا دریافت کرده بودند، تزریق دز یادآور با یکی از واکسن‌های مبتنی بر فن‌آوری «ام آر ان ای» چهار هفته پس از تزریق دز آخر توانست تا ۶۰ درصد از بیماری دارای علامت پیشگیری کند. پس از ۱۰ هفته، دز یادآور فایزر تنها ۳۵ درصد مؤثر بود و دز یادآور مدرنا، ۴۵ درصد کارآیی داشت.
برای کسانی که سه دز فایزر دریافت کرده بودند، کارآیی واکسن یک هفته پس از دریافت دز یادآور ۷۰ درصد بود اما بعد از ۱۰ هفته به ۴۵ درصد رسید.
افرادی که دو دز فایزر زده بودند و یک دز یادآور مدرنا دریافت کرده بودند وضعیت بهتری داشتند و تا ۹ هفته، ۷۵ درصد کارآیی نشان دادند.
دکتر ماهان غفاری، محقق همه‌گیرشناسی از دانشگاه آکسفورد، می‌گوید هنوز اطلاعات محدودی در مورد میزان مرگ ناشی از ابتلا به امیکرون و تأثیر زدن دو یا سه دز واکسن‌های مختلف در جلوگیری از بستری و فوت در اثر ابتلا به آن دسترس است.
دکتر غفاری می‌گوید تحقیقات متعدد نشان داده است که افرادی که دو دز واکسن‌های فایزر-بیوان‌تک و یا مدرنا دریافت کرده‌اند تیتر آنتی‌بادی خنثی‌کننده به مراتب بالاتری از واکسن‌های با پلتفرم ویروس کشته‌شده ایجاد می‌کنند و تزریق دز بوستر با واکسن‌های پلتفرم پیام‌رسان آران‌ای، تیتر آنتی‌بادی بسیار بالا حتی در مقابل امیکرون، ایجاد می‌کند.
اصطلاح «تیتر آنتی‌بادی» به معنای سطح آنتی‌بادی یا پادتن‌های تولیدشده در خون است.
به گفته این محقق همه‌گیرشناسی از دانشگاه آکسفورد، این نشان می‌دهد که این نوع واکسن‌ها در جلوگیری از بروز عفونت علامت‌دار کارآیی بالاتری دارند.
دکتر ماهان غفاری همچنین بر ضرورت بحث ایمنی سلولی تأکید کرد و گفت: «سنجش این ایمنی سخت‌تر است و در تحقیقات اخیر در مورد سویه اومیکرون برای پلتفرم‌های مختلف واکسنی سنجیده نشده است.»
او افزود: « شواهد اولیه نشان می‌دهد احتمالا سویه اومیکرون تاثیر کمتری در ایجاد اختلال در ایمنی سلولی دارد و این به این معنا خواهد بود که احتمالا کارآیی واکسن‌های مختلف در مقابل بستری و فوت بطور قابل ملاحظه‌ای افت نخواهد داشت.»
