آمریکا روز دوشنبه، ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ سفارت جدید خود را در اورشلیم افتتاح کرد. اقدامی جنجالی که خشنودی اسرائیلی ها و خشم اعراب را در پی داشت.
در اینجا نگاه کوتاهی داریم به اختلافات بر سر سرنوشت اورشیلم.
چرا اورشلیم اهمیت زیادی دارد؟
پیروان سه دین عمده، یعنی یهودیان، مسیحیان و مسلمانان، اورشلیم را مقدس می دانند. مقدس ترین مکان یهودیان در اورشلیم واقع است. یهودیان از سراسر جهان برای عبادت به اورشلیم می آیند. مسلمانان و مسیحیان بسیاری نیز برای بازدید از مناطق مقدس ادیان خود از کشورهای مختلف به اورشلیم می روند.
در سال ۱۹۴۷ سازمان ملل متحد رای داد که منطقه فلسطین که بریتانیا آن را از امپراتوری عثمانی تصرف کرده بود، به دو سرزمین یهودی و عربی تقسیم شود. سازمان ملل نمی خواست که اورشلیم به خاطر جنبه مذهبی اش تحت کنترل هیچ یک از طرفین باشد و می خواست این منطقه با نظارت سازمان ملل اداره شود.
چرا اسرائیل این منطقه را در کنترل دارد؟
اما کشورهای عرب طرح سازمان ملل برای تقسیم فلسطین را رد کردند و جنگی را علیه ساکنان یهودی به راه انداختند. نتیجه جنگ اعراب، شکست آنها در جنگ بود و کنترل غرب اورشلیم را یهودیان به دست گرفتند. یهودیان بسیاری در غرب اورشلیم زندگی می کردند.
اردن نیز کنترل شرق اورشلیم را که بیشتر اعراب در آنجا ساکن بودند، بدست گرفت. در سال ۱۹۶۷ جنگ ۶ روزه اسرائیل با اعراب رخ داد و اسرائیل در پی پیروزی مطلق در این جنگ، بخش شرقی اورشلیم را اشغال و رسما به خود ضمیمه کرد. در سال ۱۹۸۰ پارلمان اسرائیل رای داد که اورشلیم به طور یکپارچه و کامل، پایتخت اسرائیل باشد.
موضع اردن درباره پایتختی اورشلیم برای اسرائیل چیست؟
کشورهای عرب، از جمله اردن که در همسایگی اسرائیل است، به طور عمده می گویند اورشلیم به طور یکپارچه نباید پایتخت اسرائیل باشد. حرفی که فلسطینی ها بر آن تاکید دارند. فلسطینی ها می گویند که بخش شرقی اورشیلم، باید جزئی از خاک یک کشور آینده فلسطینی باشد.
به نوشته خبرگزاری دولتی اردن، دولت اردن اقدام آمریکا در انتقال سفارت خود به اورشلیم و به رسمیت شناختن آن به عنوان پایتخت این کشور را خلاف منشور سازمان ملل متحد و قطعنامه های مختلف سازمان ملل از جمله قطعنامه ۴۷۸ شورای امنیت می داند که به گفته سخنگوی دولت اردن، این قطعنامه شرق اورشلیم را «منطقه ای اشغال شده» می داند. اردن می گوید سرنوشت اورشلیم از طریق مذاکرات مستقیم و بر اساس قطعنامه های بین المللی باید حل و فصل شود.
آمریکا چرا سفارت خود را به اورشلیم منتقل کرد؟
کنگره آمریکا در سال ۱۹۹۵ مصوبه ای داشت که خواستار انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به اورشلیم بود. رؤسای جمهوری آمریکا از آن زمان، با یک امضا، اجرای این مصوبه را به حالت تعلیق در می آوردند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا بارها در سخنرانی های انتخاباتی خود وعده داده بود که چنین اقدامی را انجام خواهد داد. او نیز یک بار این تعلیق شش ماهه انتقال سفارت به اورشلیم را در ابتدای کار خود امضا کرد اما در سال گذشته اعلام کرد دیگر این تعلیق را امضا نمی کند.
اما آمریکا گفته است تعیین مرزهای نهایی اورشلیم به عهده اسرائیل و فلسطینی ها است، و به عبارتی آمریکا می گوید این اقدام تعیین تکلیف نکرده است اما بر اساس «واقعیت های روی زمین» تصمیم گیری کرده است. فلسطینی های خشمگین اما می گویند اقدام آمریکا به این معنی است که نمی تواند در مسئله صلح خاورمیانه به عنوان یک بی طرف عمل کند.
در اسرائیل، یک نهاد این کشور به خاطر تصمیم دونالد ترامپ، سکه های یادگاری با چهره او در کنار چهره کوروش کبیر، پادشاه ایرانی ضرب کرده است که ۲۵۰۰ سال پیش اجازه داد یهودیان از تبعید در بابل به اورشلیم بازگردند. خاخام مردخای پرسوف، از این مرکز می گوید ترامپ، مثل کوروش کبیر، اعلام کرد «اورشلیم پایتخت مردم مقدس است.»
