بی اعتمادی به آمارهای رسمی در ایران، سابقه طولانی دارد، اما در این بین ارقام و اعداد اقتصاد کلان، به ویژه آمارهای کارآفرینی یا نرخ بیکاری، در سال های اخیر با تردیدهای جدی روبرو بوده اند.
یکی از دلایل تردید در نرخ بیکاری، نحوه محاسبه آن در ایران است. مرکز آمار ایران به تازگی نرخ بیکاری در سال گذشته خورشیدی را ۱۰.۴ درصد اعلام کرده است. بر اساس مبنای محاسبه دولت، هر ایرانی که یک ساعت در هفته کار کند، شاغل محسوب می شود.
این نحوه محاسبه طی سال های گذشته همواره مورد انتقاد رسانه ها و کارشناسان بوده است اما مدیران اقتصادی دولت با همخوانی مدل محاسبه خود با استانداردهای سازمان جهانی کار، از آن دفاع کرده اند. این در حالیست که احمد علوی، اقتصاددان و استاد دانشگاه از سوئد، شیوه کنونی محاسبه نرخ بیکاری در ایران را کاملا ناکارآمد و دارای اطلاعات نادرست می داند.
به گفته او در شیوه درست محاسبه نرخ بیکاری از نظر علم اقتصاد، کسی شاغل محسوب می شود که بتواند با کار خود گذران زندگی کند و کار او بر تولید ناخالص ملی کشور تاثیر داشته باشد. درحالیکه روشن است در ایران، کسی با یکی دو ساعت کار در هفته نمی تواند مخارج زندگی خودش را تامین کند.
این استاد دانشگاه در گفت و گو با صدای آمریکا همچنین به بی اثر بودن چند ساعت کار بر اقتصاد ایران اشاره می کند. او می پرسد در حالیکه بازده کار در ایران حدود یک ساعت در هفته اعلام شده است، یک یا دو ساعت کار در هفته که معیار شاغل بودن افراد معرفی شده چه بازدهی برای اقتصاد کشور دارد؟ به اعتقاد احمد علوی، این شیوه محاسبه نرخ بیکاری، به یافتن اطلاعات اقتصادی ایران هیچ کمکی نمی کند.
انتقاد دیگر این اقتصاددان به شیوه تهیه آمار شاغلان و بیکاران است. علوی می گوید: دولت، جوامع آماری مختلفی را در مناطق مختلف در نظر می گیرد و اطلاعات اشتغال این جوامع را گردآوری می کند، بعد این آمار را به کل تعمیم می دهد و به ارقام کل اشتغال دست می یابد. به اعتقاد او این شیوه آمار گیری به اطلاعات نادرستی منجر می شود چرا که تعداد شاغلان و بیکاران در مناطق مختلف کشور و در زمان های مختلف متفاوت است، بنابراین نمی شود یک آمارگیری کوچک را به کل گسترش داد و نتیجه گرفت.
این اقتصاددان امید چندانی به تغییر چشمگیر شاخص های اقتصادی در ایران در سال جاری میلادی ندارد و حتی پیش بینی بانک جهانی درباره رسیدن به رشد ۱.۵ درصدی را به چالش می کشد. به گفته او در صورتی که فرض کنیم اقتصاد ایران بتواند تا پایان سال ۱۳۹۳ خورشیدی به رشد ۱.۵ درصدی برسد، باید به نسبت سال گذشته نزدیک ۴ درصد رشد کرده باشد چرا که نرخ رشد اقتصادی سال گذشته منفی بوده است. این درحالیست که به اعتقاد علوی، اقتصاد ایران که در رکود تورمی ناشی از تحریم و هدفمندسازی یارانه ها به سر می برد قادر نیست به سرعت به چنین رشدی دست یابد.
ارزیابی بانک جهانی از اقتصاد ایران، که ۲۹ فروردین ماه گذشته منتشر شد، رشد اقتصادی ۱.۵ درصدی و تورم ۱۵ تا ۲۰ درصدی را برای ایران در سال ۲۰۱۴- ۲۰۱۵ برابر با ۱۳۹۳ خورشیدی پیش بینی کرد. این سازمان جهانی که ارزیابی خود را بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی نهادهای دولتی داخل کشور تهیه می کند، نرخ بیکاری را ۱۰.۳ درصد ارزیابی کرده است اما توضیح داده که منابع غیررسمی نرخ بیکاری را ۲۰ درصد و یا حتی بیشتر ارزیابی می کنند.
به نظر می رسد تصویر ارائه شده از سوی نهادهای حکومتی به سازمان های جهانی چنان مبهم و غیر واقعی است که این سازمان ها را نیز دچار تردید کرده و ارزیابی آنها را با اما و اگر همراه کرده است؛ اما و اگرهایی که در صورت قطعی شدن، تصویر واضح تری از لشگر بیکاران در ایران به دست می دهد.
یکی از دلایل تردید در نرخ بیکاری، نحوه محاسبه آن در ایران است. مرکز آمار ایران به تازگی نرخ بیکاری در سال گذشته خورشیدی را ۱۰.۴ درصد اعلام کرده است. بر اساس مبنای محاسبه دولت، هر ایرانی که یک ساعت در هفته کار کند، شاغل محسوب می شود.
این نحوه محاسبه طی سال های گذشته همواره مورد انتقاد رسانه ها و کارشناسان بوده است اما مدیران اقتصادی دولت با همخوانی مدل محاسبه خود با استانداردهای سازمان جهانی کار، از آن دفاع کرده اند. این در حالیست که احمد علوی، اقتصاددان و استاد دانشگاه از سوئد، شیوه کنونی محاسبه نرخ بیکاری در ایران را کاملا ناکارآمد و دارای اطلاعات نادرست می داند.
به گفته او در شیوه درست محاسبه نرخ بیکاری از نظر علم اقتصاد، کسی شاغل محسوب می شود که بتواند با کار خود گذران زندگی کند و کار او بر تولید ناخالص ملی کشور تاثیر داشته باشد. درحالیکه روشن است در ایران، کسی با یکی دو ساعت کار در هفته نمی تواند مخارج زندگی خودش را تامین کند.
این استاد دانشگاه در گفت و گو با صدای آمریکا همچنین به بی اثر بودن چند ساعت کار بر اقتصاد ایران اشاره می کند. او می پرسد در حالیکه بازده کار در ایران حدود یک ساعت در هفته اعلام شده است، یک یا دو ساعت کار در هفته که معیار شاغل بودن افراد معرفی شده چه بازدهی برای اقتصاد کشور دارد؟ به اعتقاد احمد علوی، این شیوه محاسبه نرخ بیکاری، به یافتن اطلاعات اقتصادی ایران هیچ کمکی نمی کند.
انتقاد دیگر این اقتصاددان به شیوه تهیه آمار شاغلان و بیکاران است. علوی می گوید: دولت، جوامع آماری مختلفی را در مناطق مختلف در نظر می گیرد و اطلاعات اشتغال این جوامع را گردآوری می کند، بعد این آمار را به کل تعمیم می دهد و به ارقام کل اشتغال دست می یابد. به اعتقاد او این شیوه آمار گیری به اطلاعات نادرستی منجر می شود چرا که تعداد شاغلان و بیکاران در مناطق مختلف کشور و در زمان های مختلف متفاوت است، بنابراین نمی شود یک آمارگیری کوچک را به کل گسترش داد و نتیجه گرفت.
این اقتصاددان امید چندانی به تغییر چشمگیر شاخص های اقتصادی در ایران در سال جاری میلادی ندارد و حتی پیش بینی بانک جهانی درباره رسیدن به رشد ۱.۵ درصدی را به چالش می کشد. به گفته او در صورتی که فرض کنیم اقتصاد ایران بتواند تا پایان سال ۱۳۹۳ خورشیدی به رشد ۱.۵ درصدی برسد، باید به نسبت سال گذشته نزدیک ۴ درصد رشد کرده باشد چرا که نرخ رشد اقتصادی سال گذشته منفی بوده است. این درحالیست که به اعتقاد علوی، اقتصاد ایران که در رکود تورمی ناشی از تحریم و هدفمندسازی یارانه ها به سر می برد قادر نیست به سرعت به چنین رشدی دست یابد.
ارزیابی بانک جهانی از اقتصاد ایران، که ۲۹ فروردین ماه گذشته منتشر شد، رشد اقتصادی ۱.۵ درصدی و تورم ۱۵ تا ۲۰ درصدی را برای ایران در سال ۲۰۱۴- ۲۰۱۵ برابر با ۱۳۹۳ خورشیدی پیش بینی کرد. این سازمان جهانی که ارزیابی خود را بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی نهادهای دولتی داخل کشور تهیه می کند، نرخ بیکاری را ۱۰.۳ درصد ارزیابی کرده است اما توضیح داده که منابع غیررسمی نرخ بیکاری را ۲۰ درصد و یا حتی بیشتر ارزیابی می کنند.
به نظر می رسد تصویر ارائه شده از سوی نهادهای حکومتی به سازمان های جهانی چنان مبهم و غیر واقعی است که این سازمان ها را نیز دچار تردید کرده و ارزیابی آنها را با اما و اگر همراه کرده است؛ اما و اگرهایی که در صورت قطعی شدن، تصویر واضح تری از لشگر بیکاران در ایران به دست می دهد.
