بر اساس توافق هستهای ایران با قدرتهای جهانی، پس از اجرایی شدن برجام از تقریبا دو ماه پیش، همه تحریمهای بین المللی مرتبط با برنامه هستهای باید برداشته میشد. اما در این مدت تعداد اندکی از معاملات تجاری شرکتهای خارجی با ایران مراحل معمول خود را طی کرده است.
با این حال خبرگزاری رویترز در گزارشی در همین زمینه نوشت وزارت خزانه داری آمریکا به عنوان طراح و مجری تحریمها علیه ایران، اعلام کرده است در معاملات بانکهای غیرآمریکایی با ایران اخلال نمیکند.
با اجرایی شدن توافق اتمی در ۲۶ دی ماه سال گذشته، ایرانی ها انتظار داشتند تا تحریمهای کمرشکن بین المللی که به گفته اکثر قریب به اتفاق کارشناسان مهمترین عامل در کشاندن دولتمردان تهران به پای میز مذاکره بود، به سرعت خاتمه یابد.
اما به نوشته رویترز، بانکها و موسسات مالی اروپایی که مهمترین شاهراه انجام داد و ستدهای بازرگانی ایران هستند، از ترس نقض تعدادی دیگری از محدودیتهای واشنگتن علیه ایران که هنوز پابرجاست، با احتیاط در این زمینه عمل میکنند.
روز یکشنبه رهبر جمهوری اسلامی ایران گفت، آمریکا تنها اسما و روی کاغذ تحریمها را لغو کرده است. آیت اﻟله علی خامنهای معتقد است "ترس بانکهای اروپایی از آمریکا" باعث بی تمایلی آنها در مبادلات بانکی با ایران است.
در واقع با اجرایی شدن برجام بسیاری از تحریمهایی که مستقیما در ارتباط با برنامه اتمی ایران بود، لغو شد. این محدودیتها شامل تحریمهای اتحادیه اروپا و آن دسته از مقرراتی بود که به آمریکا اجازه می داد تا آنهایی را که از آن تخطی می کنند، تحت تعقیب قرار دهد.
بر اساس این گزارش، با انعقاد قراردادهایی به ارزش تقریبی ۵۰ میلیارد دلار بین ایران با آلمان، ایتالیا، کره جنوبی و ژاپن، موجی از خوش بینی به انجام معاملات بزرگ چندمیلیارد دلاری در میان دولتمردان و بازرگانان ایرانی به چشم میخورد، که پس از مدتی به بروز سایه ای از ناباوری و یاس در آنها منجر شده است.
هم اکنون، بانکها و مؤسسات مالی غیرآمریکایی میتوانند با ایران معامله کنند، اما بازرگانان ایرانی میگویند وجود دلار آمریکا به عنوان معتبرترین واحد ارزی، درهم تنیدگی سیستم مالی بین المللی، و از همه مهمتر، ابهام در داد و ستدهای مجاز با ایران، به سردرگمی تجار دو طرف و دلسردی بازرگانان ایران در داخل و خارج منتهی شده است.
برای نمونه، بازرگانان ایرانی مستقر در دوبی از این گلایه میکنند که برای صدور کالا به ایران، نمیتوانند اعتبار اسنادی در بانکهای امارات باز کنند.
گفته میشود در هفتههای اخیر، حتی حساب بانکی برخی از شرکت های ایرانی در بانکهای امارات متحده عربی نیز مسدود شده است.
در حالی که اقداماتی برای یکپارچگی مجدد ایران با نظام مالی جهانی انجام شده، به نظر میرسد این کار تنها جنبه موردی دارد و هنوز به صورت گسترده و نظاممند صورت نگرفته است.
منابع بانکی به خبرگزاری رویترز گفتهاند، یکی از بانکهای بزرگ ایران کاملا با نظام پولی و مالی بین المللی هماهنگ شده، اما هنوز اکثر بانک های بین المللی چکهای دارندگان حساب در آن بانک ایرانی را نمیپذیرند.
خزانه داری آمریکا مسئول طرح ریزی و اجرای تحریمها علیه ایران است؛ اما آن وزارتخانه به تماس خبرگزاری رویترز برای کسب واکنش نسبت به این گزارش پاسخ نداده است.