پرواز حامل شهروندان آمریکایی زندانی در ایران که در جریان یک توافق برای تبادل زندانی صبح روز دوشنبه تهران را ترک کرده بودند در فرودگاه دوحه در قطر به زمین نشست.
به این ترتیب توافق مبادله زندانیان میان ایران و آمریکا که همزمان با انتقال پول بلوکه شده جمهوری اسلامی از کره جنوبی به قطر بود انجام گرفت.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، با انتشار متنی در رسانه اجتماعی «ایکس» نوشت: «عماد شرقی، سیامک نمازی، مراد طاهباز، و دو شهروند دیگر ایران را ترک کرده‌اند و پس از تحمل بیرحمی غیرقابل‌وصف، بعضا برای سال‌های زیادی، به عنوان زندانیان رژیم ایران، در راه خانه هستند.»
او افزود: «هیچ اولویتی بالاتر از بازگرداندن آمریکایی‌های به ناحق بازداشت‌شده به خانه نداریم.»
پنج شهروند آمریکایی ایرانی‌تبار از ۱۹ مرداد و در پی اعلام توافقی بین آمریکا و جمهوری اسلامی از زندان به مکانی خارج از زندان منتقل شده بودند.
این توافق همچنین شامل انتقال ۶ میلیارد دلار از پول‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی به قطر و آزادی پنج ایرانی که در آمریکا «محکوم یا متهم» شده بودند است.
پیش‌تر خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داده بود که دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، مسیر مبادله زندانیان را با صدور «معافیت» کلی برای بانک‌های بین‌المللی برای انتقال ۶ میلیارد دلار پول مسدود شده ایران از کره جنوبی به قطر «بدون ترس از تحریم‌های آمریکا» هموار کرده است.
به گفته این خبرگزاری، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، اواخر هفته گذشته، یک ماه پس از آن که مقامات آمریکایی و ایرانی گفتند برای آزاد کردن زندانیان آمریکایی در ایران به یک توافق اولیه رسیده‌اند، «معافیت‌های تحریمی» را امضا کرد.
بر اساس اطلاعاتی که خبرگزاری آسوشیتدپرس دریافت کرده بود، کنگره آمریکا تا روز دوشنبه ۲۰ شهریور از تصمیم «معافیت‌های تحریمی» مطلع نشده بود.
اما به گزارش صدای آمریکا، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به خبرهای منتشر شده درباره اعطای معافیت تحریمی از سوی وزارت امور خارجه برای انتقال پول‌های مسدود شده گفت که موضوع «معافیت تحریمی» نیست، بلکه فقط یک تاییدیه فنی برای انتقال وجهی است که قبلا اعلام شده است.
این سخنگوی وزارت خارجه گفت: «ایالات متحده اجازه داده است که برای تسهیل آزادی پنج شهروند آمریکایی بازداشت شده، انتقال وجوه بلوکه شده ایران از کره جنوبی به حساب‌های محدود شده در مؤسسات مالی در قطر انجام پذیرد به همین علت وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته معافیتی را امضا کرده است که امکان اجرای این انتقال را فراهم می‌کند.»
ایران در روز ۱۹ مرداد چهار زندانی دوتابعیتی را از زندان اوین به مکان تحت کنترل دیگری منتقل کرد که گفته می‌شود در یکی از هتل‌های تهران است. نفر پنجم نیز پیش‌تر به حبس خانگی منتقل شده بود. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در همان روز گفت این اقدام، نخستین گام در فرایندی است که منجر به بازگشت این پنج نفر به آمریکا خواهد شد.
سیامک نمازی ۵۱ ساله و عماد شرقی ۵٩ ساله، هر دو بازرگان، و مراد طاهباز ۶۷ ساله، فعال محیط زیست، سه نفر از پنج دوتابعیتی آزاد شده هستند.
هویت چهارمین و پنجمین نفر اعلام نشده، اما گفته می‌شود یکی از آنها زن است.
از سوی دیگر، ایرانیانی که در آمریکا آزاد شدند مرتکب جرائم بزرگ نظیر دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران شده‌اند. صدای آمریکا پیش‌تر در گزارشی اختصاصی نام این افراد را امین حسن‌زاده، مهرداد انصاری، کامبیز عطار کاشانی، رضا سرهنگ‌پور کفرانی، و کاوه لطف‌الله افراسیابی ذکر کرده است.
کشورهای مختلف و سازمان‌های حقوق بشری می‌گویند جمهوری اسلامی با طرح اتهامات دروغین علیه شهروندان خارجی از جمله علیه فعالان محیط زیستی که در ایران بازداشت شده بودند، آنها را گروگان می‌گیرد تا از آنها برای چانه‌زنی در روابط خارجی استفاده کند.
