مقاله ای از علیرضا نادر در وبسایت نشنال اینترست
روسیه و ایران اتحادی بی سابقه و شکننده را در خاورمیانه شکل داده اند. آیا این اتحادی از سر نیاز و مبتنی بر تلاقی منافع مقطعی است یا تحولی نوین است که بر منافع آمریکا در منطقه تاثیری طولانی خواهد گذاشت؟
اتحاد روسیه و ایران بر اساس انزجار متقابل از نفوذ ایالات متحده در خاور میانه است، اما دونالد ترامپ، رییس جمهوری منتخب آمریکا، تمایل خود را برای روابط قوی تر میان واشنگتن و مسکو نشان داده است.
ایران برای حمایت از رژیم بشار اسد در جنگ با شورشیان سوری مورد حمایت عربستان سعودی و ترکیه هزینه های زیادی را متحمل شده است؛ بنا بر گزارش ها ایران میلیاردها دلار به اسد کمک پول داده است و هزاران نیروی ایرانی یا غیرایرانی شیعه را آموزش داده و به سوریه اعزام کرده است. اما این تلاش ها بدون حمایت نظامی روسیه نتیجه روشنی نداشت. دیپلماسی روسیه هم می تواند نقشی محوری در دستیابی به یک راه حل سیاسی در راستای منافع رژیم اسد در سوریه ایفا کند. درست است که ایران نقش نظامی مهمی در سوریه بر عهده داشته اما شریک کوچک مسکو بوده است.
هر چند استفاده روسیه از پایگاه هوایی همدان در ایران جنجالی شد اما ممکن است بمب افکن های روسی دوباره به ایران بازگردند زیرا نیروی هوایی ایران از قدرت کافی برای اعمال قدرت فراتر از مرزهای خود را ندارد و برای رسیدن به اهدافش در سوریه به قدرت بزرگی چون روسیه احتیاج دارد.
علاوه بر این، روسیه تنها قدرتی است که به فروش تسلیحات پیشرفته به ایران تمایل نشان داده است. ایران خواستار خرید حدود ده میلیارد دلار تسلیحات مدرن از روسیه است. اما بر مبنای برجام، ایران تا سال ۲۰۲۰ بدون تایید شورای امنیت اجازه خرید تسلیحات پیشرفته و بازسازی توان هوایی و زرهی مستعمل اش را ندارد.
بزرگترین تهدید برای نفوذ ایران در منطقه ممکن است از گرم شدن روابط ولادمیر پوتین و دونالد ترامپ پدیدار شود.
توفیق همکاری ایران و روسیه در سوریه ممکن است زمینه را برای همکاری دو کشور در دیگر نقاط حساس فراهم کرده باشد. اما ایران و روسیه دو رقیب تاریخی اند. روسیه علاقه ای به قدرت گرفتن یک کشور مسلمان در جنوب مرزهایش ندارد و ایران کماکان به نیات روس ها مشکوک است. انزوای دیپلماتیک نسبی تهران، ضعف اقتصادی، و کمبودهای نظامی راهی جز اتحاد با مسکو پیش پای ایران نگذاشت.
تضمینی وجود ندارد که ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه، اگر در دوره ترامپ به روابط بهتری با آمریکا دست بیابد ایران را نفروشد. رییس جمهوری منتخب آمریکا پیشاپیش از بی میلی به تجهیز شورشیان سوری و حتی همکاری با روسیه در جنگ با داعش خبر داده است. پوتین وقتی بتواند با آمریکا همکاری کند به ایران چه نیازی خواهد داشت؟ با این وجود بعید است که روسیه به کل ایران را رها کند. فارغ از بهبود روابط مسکو و واشنگتن احتمالا بعضی رقابت ها میان آمریکا و روسیه ادامه خواهد داشت و روس ها از ایران به عنوان ابزاری علیه احتمال وخامت روابط با ایالات متحده استفاده خواهند کرد. اگر چه ممکن است به نظر برسد که ایران در سوریه و خاورمیانه دست بالا را دارد اما ظاهرا سرنخ در دست روسیه است.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
