روز جمعه مناظره آخر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد که در بین اظهارات، شعارها، و اتهام های مطرح شده یک اظهار نظر توجه من را جلب کرد. اینکه حسن روحانی وعده داد در چهارسال آینده، تحریم های ایران را بر می دارد.
از این بگذریم که برخی نامزدها وعده هایی می دهند که یا توانش را ندارند و یا اصلا امکانش نیست، اما این وعده آقای روحانی چطور؟
حسن روحانی در جمله اش گفت، همانطور که قول دادم، تحریم های هسته ای را برداشتم، در چهارسال دوم «بقیه» تحریم ها را بر می دارم.
از چند نظر، این ادعای مهمی است. اول ببینم تحریم های باقیمانده چیست؟
تحریم های موشکی و تروریستی
ایران بخاطر ماجراجویی های موشکی و حمایت از گروه های تروریستی مورد تحریم سازمان ملل، آمریکا و برخی کشورهای اروپایی است.
این تحریم ها جدید نیستند اما در سالهای اخیر تشدید شده اند.
ایران در کشورهایی مثل سوریه نقش نظامی دارد، از گروه حماس در سرزمین های اشغالی، حزب الله در جنوب لبنان و حوثی ها در یمن با ارسال کمک مالی، نظامی و سلاح حمایت می کند.
حسن روحانی که می گوید بقیه تحریم ها را بر می دارد، آیا توان بازگردان این روند را دارد؟
می دانیم که آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجی و داخلی را زیر نظر دارد و هرگونه خلاف نظر خود را در قالب سخنرانی های عمومی یا خصوصی تقبیح می کند. تازه ترین مورد، سند ۲۰۳۰ یونسکو است که آیت الله خامنه ای صراحتا علیه آن موضع گرفت.
حسن روحانی چطور می خواهد حمایت از گروه های تروریستی را متوقف کند تا در ازای آن تحریم ها برداشته شود؟ مسئله، غیر ممکن بودن برداشتن تحریم ها نیست. مسئله اراده عالیترین مقام ایران است که تاکنون نشانه ای برای توقف حمایت از این گروه ها بروز نداده است.
اگر فکر می کنید جامعه جهانی ناگهان از این تحریم ها منصرف شود، اشتباه می کنید. اگر اخبار کنگره آمریکا را دنبال کنید، می بینید بعضی از سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان نیز پیشنهادهایی برای تشدید این تحریم ها دارند.
تحریم های حقوق بشری
خیلی از مقام ها و دستگاههای جمهوری اسلامی ایران به دلیل نقض حقوق بشر تحت تحریم هستند.
اگر فرض بگیریم حسن روحانی تنها رئیس دولت است، می توان گفت عمده نقض حقوق بشر، از سوی نهاد قضایی، سپاه پاسداران و نهادهای مشابه که زیر نظر رهبر هستند، شکل گرفته است.
روی کاغذ، حسن روحانی می تواند به عنوان عالیترین مقام اجرایی کشور و پاسدار قانون اساسی، مدافع حقوق بشر باشد و با نقض حقوق بشر مقابله کند. اما توجه کنیم که وی خود نیز سابقه درخشانی در حوزه حقوق بشر ندارد. اشاره ام به سخنان او در بعد از سرکوب دانشجویان در واقعه کوی دانشگاه در سال ۱۳۷۸ است.
با این حال، واقعیت این است که برداشتن تحریم های حقوق بشری کار راحت تری برای حسن روحانی است تا برداشتن تحریم های تروریستی.
حال که از این دو نوع تحریم گفتم، باید نگاه کنیم ببینیم آیا حسن روحانی واقعا توان برداشتن «بقیه تحریم های ایران» را دارد یا خیر. روی کاغذ تنها رهبر می تواند با تغییر روش، چنین کند. آیا حسن روحانی از ریاست جمهوری چهارسال آینده، سودای رهبری دارد که بعد بتواند مسیر کشور را برای نزدیک شدن به جامعه جهانی استفاده کند؟ سودایی ست که برخی نزدیکان رئیس جمهوری می گویند اما مخالفان سرسختی در سپاه و نهادهای نظامی و قضایی دارند.
