سوال: اختلافات طبقاتی چگونه در جامعه بوجود آمد؟ و در چه دورهای به اوج رسید؟
پاسخ: با تشکیل امپراتوریهای بزرگ و تمرکز قدرت و ثروت در دست شاهان و شاهزادگان و سایر مقام های حکومتی به تدریج اختلاف طبقاتی در جامعه به وجود آمد و طبقات اجتماعی امتیازات و حقوق متفاوتی به دست آوردند. اختلافات طبقاتی در دوره ساسانیان به اوج رسید.
این نمونهای از آموزشهای تاریخ و اجتماعی در کتب درسی بعد از انقلاب بوده و هست.
تقبیح اختلاف طبقاتی در ایران باستان، به ویژه در عهد ساسانیان و آموزش این نکته که همین اختلاف طبقاتی و برخورداری گروهی از جامعه از همه امکانات به ویژه حق تحصیل باعث سقوط این سلسلهها و دودمانهای دیگر بود.
حالا در نخستین سال قرن جدید و در دوره جمهوری اسلامی که مدعی عدالت و برابری همه مردم در همه زمینههاست، اعلام نتایج کنکور ورود به دانشگاهها و مراکز آموزش عالی شوک بزرگی به جامعه وارد کرده است.
بر اساس نتایج اعلامی سازمان سنجش آموزش کشور از میان ۴۰ دانش آموز حائز رتبههای برتر در کنکور امسال فقط یک دانشآموز از مدارس دولتی فارغالتحصیل شده و بقیه همگی محصلان مدرسههای غیردولتی و خصوصی هستند که با پرداخت شهریههای چند ده میلیونی و هزینههایی تا چند صد میلیون تومان در سال از امکانات آموزشی خاص و ويژهای برخوردار بودند.
به نوشته روزنامه همشهری از بین ۴۰ داوطلب برتر کنکور تنها دو نفر یکی در مدرسه دولتی و دیگری در مدرسه نیمهدولتی درس خواندهاند. ۲۹ داوطلب «۷۲ درصد» در مدارس استعدادهای درخشان تحصیل کردهاند و ۲۳ درصد از داوطلبان در مدارس غیرانتفاعی درس خواندهاند.
به نوشته این روزنامه در سال ۹۸ هم اعلام نتایج کنکور یک واقعیت تلخ از چالشهای نظام آموزشی ایران را به شکلی جدی عیان کرد و آن اینکه در میان پذیرفتهشدگان کنکور سراسری با رتبه زیر هزار حتی یک نفر هم از دانشآموزان مدارس دولتی نبود.
یک ماه پیش عضو «شورای عالی انقلاب فرهنگی» جمهوری اسلامی گفت که شانس قبولی و ورود «دهکهای ثروتمندتر» به «دانشگاههای دولتی» در ایران بیشتر از سایر بخشهای جامعه بیشتر است.
محمدحسین ساعی با اشاره به اینکه «عدالت آموزشی» مقولهای «چند مولفهای» و پیچیده است که حل آن صرفا با «مصوبه» امکان پذیر نیست، به «باشگاه خبرنگاران» وابسته به صداوسیمای جمهوری اسلامی گفت که در فرایند «کنکور» ایران، کمتر از «۱۰ درصد» به حل مسئله «عدالت آموزشی» کمک میشود.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی با اعلام اینکه «طبق آمارهای موجود» وضعیت عدالت آموزشی هم اکنون «اصلا مناسب نیست» و حتی بحث لحاظ کردن تاثیر «معدل» برای ورود به دانشگاهها، وضعیت را بدتر میکند، افزوده است: در «مناطق محرومتر» در معدلهای مشابه هم افرادی که مربوط به «دهکهای ثروتمندتر» جامعه هستند «بیشتر قبول شدهاند.»
به نظر میرسد با وجود تأکید قانون اساسی جمهوری اسلامی مبنی بر برخورداری همه آحاد جامعه از آموزش و پرورش رایگان و با کیفیت، در نظام آموزشی کنونی کشور درآمد، منطقه جغرافیایی و طبقه اجتماعی یکی از معیارهای اصلی دریافت آموزش کیفی و برخورداری از پرورش متعالی شده است.
مجید حسینی مدرس دانشگاه میگوید:«خصوصی شدن آموزش ، درمان و هر چیزی که برای مردم حیاتی است، موجب ایجاد اختلاف طبقاتی میشود. امروز همه رتبههای زیر هزار کنکور دانشآموزان مدارس غیر انتفاعی یا سمپاد هستند و بچههای مدارس دولتی، هیچ سهمی از رتبهها و دانشگاههای برتر ندارند. هر جایی که کالای عمومی همچون آموزش و درمان را به محل کاسبی و سرمایهداری تبدیل کنیم اختلاف طبقاتی ایجاد میشود.»
جلال موسوی، معاون دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی هم گفته :«۸۱ درصد رتبههای زیر ۳ هزار ،دهک هشت تا ۱۰ جامعه هستند. حدود ۱۹ درصد رتبههای زیر ۳ هزار هم برای هفت دهک بعدی است ضمن آنکه ۴۸ درصد از رتبههای زیر ۳ هزار انحصارا متعلق به دهک ۱۰ یعنی ثروتمندان جامعه هستند.»
او افزود :« بر اساس آمار میانگین سالهای گذشته، ورودی گروه فنی و مهندسی دانشگاه صنعتیشریف بیش از ۵۵ درصد پذیرفتهشدگان فقط از دهک دهم هستند و از دهک یک ، صفر درصد و دهک دوم فقط سه نفر وارد این دانشگاه شدهاند.»