لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ ایران ۱۴:۳۰

ایران تغییر موضع در قبال سوریه را بررسی می کند


اسد (چپ) سرگرم گفت وگو با احمدی نژاد
اسد (چپ) سرگرم گفت وگو با احمدی نژاد
روزنامه لس آنجلس تایمز در مطلبی درباره تغییر موضع ایران در قبال سوریه می نویسد: با پیشرفت نیروهای مخالف و فاصله گرفتن متحدان دیرین این کشور از دمشق، وفادارترین دوست سوریه نیز در حال بازبینی رابطه اش با آن است؛ مقامات ایرانی و تحلیلگران می گویند جمهوری اسلامی مذاکراتی جدی را در داخل به راه انداخته تا درباره ادامه حمایت از بشار اسد تصمیم بگیرد.

در ظاهر مقامات ایرانی معتقدند که اسد تحت کنترل است و فرستادگان مخفی او را نیز می پذیرند. در نماز جمعه اخیر تهران، امام جمعه نزدیک به آیت الله خامنه ای اسرائیل و کشورهای غربی را به توطئه برای پایین کشیدن اسد متهم کرد.

اما با مشاهده سقوط آرام رژیم اسد، به نظر می رسد که میان مقامات و روحانیون ایرانی درباره نحوه واکنش به تحولات سوریه شکاف افتاده است. طبق طرح صلح ایران که در ماه جاری مطرح شد، رئیس جمهوری سوریه تا برگزاری انتخابات ۲۰۱۴ در قدرت باقی خواهد ماند هر چند می تواند در انتخابات نیز شرکت کند.

لس آنجلس تایمز به نقل از یک روزنامه نگار نزدیک به محمود احمدی نژاد که نخواست نامش فاش شود گفت: «مذاکرات پشت پرده میان کارشناسان و مقامات درباره سوریه داغ است. حمایت همه جانبه از اسد بهای سنگینی را بر ایران تحمیل کرده است.»

در صورت سقوط اسد، ایران شیعه به شدت از سوی رقبای پرقدرت منطقه ای در خلیج فارس منزوی خواهد شد. ایران یکی از مهره های کلیدی ضد اسرائیلی را از دست خواهد داد. و در بحبوحه اعمال تحریم های سخت بین المللی، ایران با حمایت از دمشق، و ظاهر شدن به عنوان مانعی بر سر راه حل مسئله سوریه، تنها مشکلات خودش را عمیق تر می کند.

تمرکز بر سوریه همچنین می تواند بر انتخابات ریاست جمهوری آینده در ایران تاثیر بگذارد.

گذشت حدود دو سال از ناآرامی های سوریه، کشتار غیرنظامیان و کاهش قدرت مرکزی سوریه برای حفظ تمامیت ارضی، موجب تغییر اندکی در موضع ایران شده است.

طرح صلح شش ماده ای ایران عمدتا بر حمایت کوتاه مدت از اسد تاکید دارد و همزمان راه را برای رفتن او باز می گذارد. با آن که مخالفان در سوریه آن را رد کرده اند اما این طرح حالا رسما گزینه ای را در نظر گرفته که قبلا وجود نداشت، چون ایرانی ها می گفتند اسد پیروز خواهد شد.

یک مقام وزارت خارجه ایران که نخواست نامش فاش شود به لس آنجلس تایمز گفته است: «مقایسه طرح شش ماده ای ایران با طرح شش ماده ای اخضر ابراهیمی، نماینده بین المللی برای حل مسائل سوریه، نشان می دهد که هر دو سند حاوی تشابهات زیادی هستند.»

ابراهیمی با حمایت سازمان ملل و اتحادیه عرب پیشنهاد یک دولت گذار را داده که هم مخالفان و هم مقامات دولتی را تا زمان برگزاری انتخابات دربرگیرد. مشخص نیست که نقش اسد چه خواهد بود. با آنکه روسیه خود را کنار کشیده است اما خواستار ترک اسد نشده است. واشنگتن می گوید بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه باید برود.

مقام ایرانی ناشناس به لس آنجلس تایمز گفت: «هر دو طرف باید پای میز مذاکره بروند. ایران مطمئن است که می تواند تا انتخابات سال ۲۰۱۴ اسد را در قدرت نگاه دارد و آنگاه ساختار حاکمیت در سوریه را با اسد یا بدون او حفظ کند.»

احتمال سقوط اسد، فرضیه طولانی مدت ایران برای پیشبرد اهدافش در خاورمیانه را متزلزل می کند.

از دهه هشتاد میلادی، ایران و سوریه حزب الله لبنان و حماس فلسطینی را حمایت کرده اند تا جبهه ای متحد را علیه اسرائیل تشکیل دهند.

آغاز قیام های مردمی در سوریه در مارس ۲۰۱۱، عمدتا برای مطالبه دمکراسی بود. اما اسد با زور به اعتراض ها پاسخ داد و به مرور، مخالفان به یک نیروی مسلح با ابعاد قومی بدل شدند.

جنگ میان دو طرف در سوریه دیگر برای احقاق حق نیست بلکه جنگی تمام عیار میان اسد و اکثریت سنی کشور است. ایران اسد را به سرکوب ناراضیان ترغیب می کند و نمی خواهد که شریکی مهم را در جهان عرب از دست بدهد. ایران همچنین نگران قدرت گرفتن سنی های سوریه است که زیر حمایت ترکیه و شیخ نشین های خلیج فارس بروند.

ایران ابتدا اعزام مشاوران سپاه پاسداران به سوریه را تایید و سپس تکذیب کرد. ایران متهم است که نیروهای امنیتی بشار اسد را حمایت تسلیحاتی می کند.

در این میان، بین جبهه متحد ضداسرائیل نیز شکاف ایجاد شده است. حماس با دمشق رابطه ندارد و ارتباطش با ایران نیز در نتیجه جنگ در سوریه سرد شده است. ایران خود در نتیجه تحریم ها وضعیت اقتصادی بدی دارد.

برای حاکمیت ایران سخت است که بپذیرد استراتژی تهران برای حمایت بی قید و شرط از اسد دیگر موثر نیست. پذیرش شکست ایران در سوریه ابتدا از سوی کارشناسان دانشگاهی و تحلیلگرانی مطرح شد که با دولت کار می کنند و سپس به سطوح بالا رسید.

عزیز شاه محمدی، تحلیلگر نزدیک به وزارت خارجه ایران که به جمهوری اسلامی هشدار داده خود را برای وضع بدتر آماده کند می گوید: «متاسفانه راه دیگری غیر از سقوط اسد برای خروج از وضعیت فعلی وجود ندارد.»

تهران علاوه بر طرح صلح، مذاکره با دگراندیشان سوری و بویژه هیثم مناع، را در دستور کار قرار داده است. مناع در پاریس ساکن است و نماینده گروه مخالفان در کمیته هماهنگی ملی برای تغییرات دمکراتیک است. حاکمیت اسد، این گروه مستقر در دمشق را که بر تغییرات صلح آمیز تاکید می کند تحمل می کرد.

ایران با مناع درباره اداره کشور و همزمان ماندن اسد در پست ریاست جمهوری تا زمان انتخابات، وارد مذاکره شده است.

لس آنجلس تایمز به نقل از یک کارشناس دیگر می گوید که هیثم مناع چندین بار به تهران سفر کرده است. او می خواهد ساختار حاکمیت در سوریه به همین شکل باقی بماند زیرا به گفته او این ساختار در جهت منافع ملی است، اما به نظر او بشار اسد باید برود.

نگرانی درباره سوریه به رسانه های ایرانی نیز کشیده است. هر گونه اظهار نظر منفی درباره اسد در رسانه های ایران ممنوع است اما حدود دو ماه پیش این رویه تغییر یافت و روزنامه های حامی و منتقد دولت مقالاتی درباره پیش بینی پایان حاکمیت اسد منتشر کردند.

عباس عبدی،از رهبران گروگان گیری در سفارت آمریکا در زمان انقلاب، هفته گذشته در روزنامه اعتماد نوشت: «در آغاز از حاکمیت سوریه حمایت کردیم و مخالفان را نادیده گرفتیم و حتی آنان را تروریست خطاب کردیم. این رویکرد در جهان اسلام برای ایران هزینه سنگینی داشته است.»

عبدی گفت اگر طرح صلح ایران پیشتر منتشر می شد می توانست موثر باشد اما حالا دیگر خیلی دیر است.
XS
SM
MD
LG