چین یکی از مقاماتی را که اخیراً از رده‌های بالای قدرت حکومت چین برکنار شده است برای دیدار با ابراهیم ٰرئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، به تهران فرستاد.
به نوشته بلومبرگ این تصمیم چین نشانه آن است که در شرایطی که اعتراضات داخلی سراسر ایران را در بر گفته است، پکن می‌خواهد فاصله خود را با جمهوری اسلامی حفظ کند.
به گزارش خبرگزاری دولتی شین‌هوا، هو چون‌هوا، معاون نخست وزیر چین، روز سه‌شنبه با رئیسی در تهران ملاقات کرد. این دیدار یک روز پس از اعدام دومین معترض اعتراضات اخیر در ایران رخ داد.
سفر این مقام چینی برکنار شده از حلقه بالای قدرت پس از آن صورت گرفت که شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، هفته گذشته در اقدامی که نشانه تعمیق روابط با رقیب منطقه‌ای ایران بود، از عربستان سعودی بازدید کرد.
رئیس جمهوری چین برخلاف سفر قبلی منطقه‌ای خود در سال ۲۰۱۶، به ایران نرفت.
سفر شی جین پینگ به عربستان با انتقادهایی در داخل ایران مواجه شد. منتقدان در ایران بیانیه مشترک چین و کشورهای عرب جنوب حاشیه خلیج فارس را محکوم کردند. در این بیانیه مشترک به «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقه‌ای» و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و نیز حمایت آن از «گروه‌های تروریستی و فرقه‌ای»، که همگی بیانگر دیدگاه‌های دیرین آن کشورها است، اشاره شده بود.
بسیاری به بخشی از بیانیه مشترک چین و کشورهای جنوب خلیج فارس که از تلاش‌های امارات متحده عربی برای باز کردن بحث‌های رسمی درباره حاکمیت ایران بر سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک، و ابوموسی در خلیج فارس حمایت شده بود، انتقاد داشتند.
به گزارش خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی، رئیسی روز سه‌شنبه به هو گفت جنبه‌هایی از سفر شی به عربستان سعودی باعث «گلایه‌مندی» در ایران شد. خبرگزاری دولتی ایران از بیان جزئیات خودداری کرد. رئیسی در آن دیدار از چین خواست دست به «جبران» مواضع بیانیه مشترک چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس بزند.
چین یک شریک تجاری حیاتی برای جمهوری اسلامی ایران است و بر اساس گزارش‌های منتشر شده نفت تحریم شده ایران را به صورت قاچاق و ارزان‌تر وارد کرده است. چین همچنین یکی از قدرت‌های اصلی در مذاکرات متوقف شده برای احیای برجام است.
شین‌هوا گزارش داد که هو به مقامات ایرانی گفت که چین «در عزمش برای توسعه مشارکت راهبردی جامع خود تزلزل نخواهد کرد.» هو می‌گوید: «چین قاطعانه از ایران در مخالفت با مداخله خارجی و حفظ حاکمیت، تمامیت ارضی و کرامت ملی ایران حمایت می‌کند.»
بیانیه مشترک چین با کشورهای عرب خلیج فارس و مواضع آن درباره تمامیت ارضی ایران در حالی است که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بارها از غرب انتقاد کرده و بر روابط با پکن تاکید کرده است. او حتی از آموزش «زبانهای شرقی» در ایران پشتیبانی کرده بود.
برخی از روزنامه‌های میانه‌رو در ایران با اشاره تلویحی به وابستگی جمهوری اسلامی ایران به چین، به این دیدار شی جین‌پینگ و بیانیه مشترک واکنش نشان داده‌اند. «آرمان امروز» حتی در یکی از تیترهای صفحه اول خود از استقلال تایوان حمایت کرد. پکن تایوان را بخشی از خاک چین می‌داند و چنین اظهاراتی درباره تایوان آن را خشمگین می‌کند.
جمهوری اسلامی در حال حاضر گرفتار اعتراضات ضدحکومتی است که چالش بزرگی را برای روحانیون حاکم به وجود آورده است. سرکوب اعتراضات موجب محکومیت‌های بین‌المللی و تحریم‌های گسترده غرب شده است. از زمان آغاز اعتراضات ارزش ریال ایران حدود ۱۸ درصد کاهش یافته است.
گزارش شین‌هوا به اعتراض‌های ایران اشاره‌ای نکرده است که به گفته سازمان‌های حقوق بشری صدها نفر در آن کشته شده‌اند. اعتراضات ضد حکومتی در ایران زمانی آغاز شد که مهسا امینی به اتهام زیر پا گذاشتن قوانین حجاب اجباری بازداشت شد و سپس در بازداشت «گشت ارشاد» جان باخت. سازمان عفو بین‌الملل مستقر در لندن هفته گذشته اعلام کرد که ۴۴ کودک را که نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در ناآرامی‌ها کشته‌اند، شناسایی کرده است.
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، روز چهارشنبه در یک نشست مطبوعاتی در پکن گفت: «وضعیت داخلی (ایران) یک امر داخلی ایران است.»
به نوشته بلومبرگ او از این سوال که آیا چین هرگونه تغییر در دیپلماسی خود با ایران را مدنظر دارد خودداری کرد.
هو، مقامی که برای دیدار با رئیسی به تهران فرستاده شد، زمانی یک رهبر بالقوه چین تلقی می‌شد. اما در یک کنگره حکومتی که درباره رهبران ارشد چین و ارتقا آنها در ماه اکتبر تصمیم‌گیری کرد، او نتوانست کرسی دفتر سیاسی خودش را حفظ کند.
چین خود در اواخر ماه گذشته میلادی با گسترده‌ترین اعتراضات در دهه‌های اخیر که عمدتا بر سیاست سختگیرانه مربوط به مهار کووید-۱۹ متمرکز بود مواجه شد، اما برخی از مردم در جریان اعتراضات خواستار کناره‌گیری شی از قدرت شدند.
