آرمین سلیمانی - حوادث جاده‌ای در ایران سالانه جان افراد بسیاری را می‌گیرد؛ تصادفاتی که حتی به رغم محدودیت‌های کرونایی و کاهش جهانی مسافرت‌ها، افزایش یافته و کسی هم پاسخگوی آن نیست.
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی، سالانه ۱۷ هزار نفر در جاده‌های ایران جان‌شان را از دست می‌دهند، اما رئیس اسبق پلیس راه ایران گفته همین آمار تلفات نیز درست نیست و آن را «با دست بردن در آمار» کم می‌کنند.
به عقیده برخی کارشناسان، جاده‌های ایران و «خودروهای تولید داخل» از استاندارد پایینی برخوردار هستند و همین موضوع بر زیاد شدن کشته‌های ناشی از تصادفات تاثیر مستقیم گذاشته و کشور را در صدر فهرست جهانی از نظر تعداد و فراوانی تصادفات و همچنین تلفات جانی و مصدومان قرار داده است.
هر چند سرهنگ احمد شیرانی، رئیس مرکز کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا، آذر ۱۴۰۰ با حضور در برنامه‌ای تلویزیونی، تاثیر اصلی جاده‌های حادثه‌خیز و خودروهای ناایمن بر تصاعدی شدن آمار کشته‌های جاده‌ای را تکذیب کرده و می‌گوید «سهم عامل انسانی در بین عوامل سه‌گانه بر تصادفات جاده‌ای، بیشتر است.»
در جاده‌هایی که چه به دلیل کم کاری مسئولان دولتی در تامین راه‌های مناسب، عدم توجه دستگاه‌های نظارتی بر تولیدات داخلی و کوتاهی نهادهای انتظامی در اعمال قوانین راهنمایی و رانندگی یا اشتباهات رانندگان سالانه دست كم ۱۷ هزار نفر می‌میرند، مرگ‌های بعد از ۳۰ روز از وقوع حادثه، پرت شدن خودرو داخل آب یا خروج وسیله نقلیه از حریم ۲.۵ متری جاده جزو همین آمار رسمی اعلام تلفات رانندگی محاسبه نمی‌شوند و این نمایانگر گستردگی سطح فاجعه انسانی در این حوزه است.
سرهنگ سید هادی هاشمی، رئیس اسبق پلیس راه ایران، به وبسایت خبری «جامعه۲۴» گفته است که به رغم دست بردن در آمار، «باز هم تلفات بالا است. در آمارهای ترافیکی با تقسیم‌بندی تلفات رانندگی به حوادث ترافیکی نوع یک و دو و بند‌های جدید، سعی کردند بسیاری از مرگ‌ها را جزو تلفات رانندگی حساب نکنند تا بلکه آمار پایین بیاید، ولی این اتفاق هم رخ نداد.»
سهم زیادی از جابجایی مسافران بین شهری در دنیا را ناوگان حمل و نقل عمومی بر عهده دارد و همین مسئله به کاهش تصادفات و تلفات جاده‌ای به دلیل امکان افزایش سطح استانداردهای نظارتی، گسترش ایمنی وسایل و رقابتی بودن خدمات دهنده‌ها کمک می‌کند.
نبود زیرساخت مناسب در بخش جاده‌ای ایران و فرسودگی بالای آن به سبب نبود تعاملات بین‌المللی و تحریم‌های ناشی از رفتارهای مناقشه برانگیز هسته‌ای، موشکی، و منطقه‌ای حکومت، علاوه بر ضررهای فراوان اقتصادی، جان شهروندان زیادی را نیز با خطرات ناخواسته مواجه کرده است.
فرسودگی ناوگان در تمام بخش‌های حمل و نقلی کشور دیده می‌شود اما بیشترین اثر فرسودگی ناوگان، بر حمل‌ونقل جاده ای است. سیدعلی حسینی، نایب رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی، مردادماه امسال به روزنامه ایران گفت: «بر اساس برنامه ششم، ناوگان حمل و نقلی کشور باید به روز شود. ما هم سطح بالای استهلاک ناوگان و هم مشکل سن بالای راهبران ناوگان را داریم.»
سابقه دستکاری‌های رسمی و سیستماتیک آمار مرگ و میر ایرانیان جدید نیست و منحصر به آمار اعلامی برای مرگ‌های جاده‌ای نیز نمی‌شود. پس از شیوع ویروس کرونا که منجر به جان باختن بسیاری افراد بر اثر ابتلای به آن یا دسترسی دیرهنگام به واکسن‌های معتبر شد، برخی دستگاه‌های دولتی در ایران تلاش کردند سخنان آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در مورد ممنوعیت واردات واکسن از کشورهای آمریکا و بریتانیا را آغاز کنند.
اما بعدها پس از تشدید اعتراضات عمومی و برای دریافت کمک‌های جهانی کرونایی، مقامات جمهوری اسلامی مجبور شدند اعتراف کنند که «آمارهای مرگ و میر را پنهان کردیم» و «آمار مرگ و میر کرونا هفت برابر آمار رسمی است.»
