بنا بر آمارهای رسمی بیشترین میزان شهروندان بدون شناسنامه متعلق به استان سیستان و بلوچستان است و چندین هزار بلوچ در سراسر ایران بدون برخورداری از حداقل حقوق شهروندی زندگی میکنند.
یکی از شهروندان بلوچ با ارسال یک فایل صوتی از زندگی سخت و دشوار ۳۰ خانوار بدون شناسنامه روایت میکند و از کوتاهی مسئولان در قبال پیگیریهای متعدد آنها برای دریافت شناسنامه گلایهمند است.
او نگران فرزندانش است که بدون شناسنامه حق تحصیل ندارند و میگوید نداشتن بیمه درمانی مشکلات بسیاری را برای آنها ایجاد کرده است.
این شهروندان بدون شناسنامه حتی از امکان ساده خرید بلیط وسائل نقلیه عمومی برای رفتن به سایر شهرها محرومند.
خبرگزاری کار ایران، ایلنا به تازگی در گزارشی از هزاران شهروند بلوچ بدون شناسنامه خبر داده که مجبور به امرار معاش از طریق مشاغلی مانند زبالهگردی هستند و اگر دستگیر شوند و نتوانند ثابت کنند ایرانی هستند ممکن است به عنوان افغانستانی یا پاکستانی از ایران اخراج شوند.
زهره صیادی فعال مدنی و کنشگرِ حقوق بیشناسنامهها به ایلنا میگوید: «بارها و بارها اعتراض و تقاضای بلوچهای فاقد شناسنامه را به اردوگاهها و وزارت کشور گفتهایم. سوال اینجا است که چطور یک انسان بیشناسنامه و پیرو آن بیبیمه، بییارانه و بدون سهمی از عدالت و . . .امکان آن را دارد که هفتصد هزار تومان هزینهی آزمایش «اثبات نسب» به پزشکی قانونی بپردازد؟!»
بنا بر این گزارش از سال ۹۲ تاکنون ۵۰۰ پرونده در این زمینه در استان سیستان و بلوچستان تشکیل و به ۳۶۴ مورد از آنها رسیدگی شده است اما همچنان هزاران نفر بدون شناسنامه و بدون کمترین امکانات و حقوق در صف دریافت شناسنامه هستند.
به اعتقاد خانم صیادی قوانین نه تنها راهی بهسوی شناسنامهدار شدن مردم بیشناسنامه نیستند، بلکه تا حدود زیادی بازدارنده عمل میکنند و «بیدلیل اینقدر سخت گرفتهاند.»
عبدالستار دوشوکی، مدیر مرکز مطالعات بلوچستان پیش از این در برنامه روی خط صدای آمریکا توضیح داده بود که نگاه حاکمیت ایران به قومیتها و اقلیتها یک نگاه امنیتی است و آنها را «غیرخودی» میداند.
به گفته آقای دوشوکی وقتی از تبعیض و ظلم به قومیتها در ایران صحبت میکنیم منظورمان این نیست که در تهران و سایر جاها نیست اما برای قومیتها مضاعف است.