با گذشت دو روز از انفجارهای مرگبار کرمان در سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی، جمهوری اسلامی از بازداشت برخی افراد «دخیل» در این انفجارها خبر داد.
احمد وحیدی، وزیر کشور حکومت ایران، روز جمعه ۱۵ دی مدعی شد که سیستم‌های اطلاعاتی با پیداکردن «سرنخ‌های خوبی»، بخشی از کسانی که در این ماجرا نقش داشته‌اند بازداشت شده‌اند و دستگاه‌های امنیتی بعدا در این باره اطلاع‌رسانی خواهند کرد.
ابراهیم رئیسی نیز با سفر به کرمان «انتقام» را حداقل بهایی خواند که به گفته او «دشمن بابت ارتکاب جنایت تروریستی کرمان متحمل خواهد شد.»
مقامات جمهوری اسلامی از آمریکا، اسرائیل، و کشورهای غربی معمولا با واژه «دشمن» یاد می‌کنند.
در همین حال بابک یکتاپرست، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی سازمان اورژانس ایران، تازه‌ترین آمار کشته‌شدگان انفجارهای کرمان را ۸۹ تن اعلام کرد و گفت یکی از این افراد هم «عامل انتحاری» بوده است،
پیشتر احمد وحیدی اعلام کرده بود که از مجموع ۸۸ نفری که در جریان انفجارهای کرمان کشته شدند، ۵۴ نفر زن و ۳۴ نفر مرد بودند و در میان آنها ۱۲ شهروند افغانستانی و ۴۰ کودک - کمتر از ۱۸ سال - هم دیده می‌شدند.
خبرگزاری دولتی ایرنا شمار مجروحان این حادثه را ۲۸۴ نفر اعلام کرده که ۱۳۷ تن از آنها در بیمارستان تحت درمان قرار دارند.
همزمان محمد موحدی آزاد، دادستان کل جمهوری اسلامی، دستور داده است که با انتشار «محتوای مغایر» با نظر جمهوری اسلامی درباره انفجارهای کرمان در شبکه‌های اجتماعی برخورد شود.
به گزارش رسانه‌ها، نیروهای حکومتی تاکنون یک دانشجوی علوم پزشکی یزد را به این دلیل بازداشت کرده‌اند.
شماری از کاربران فضای مجازی حکومت ایران را متهم اصلی در انفجارهای مرگبار روز چهارشنبه در جریان مراسم حکومتی سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی در کرمان ذکر کرده‌اند.
برخی کاربران در تائید این اتهام، به غیبت خانواده قاسم سلیمانی و فرماندهان سپاه در مراسم سالگرد او در کرمان اشاره کرده‌اند.
انفجارهای مرگبار روز چهارشنبه کرمان با واکنش‌های بین‌المللی مواجه شده است. از جمله شورای امنیت سازمان ملل و اتحادیه اروپا این انفجارها را محکوم کرده و آمریکا نیز با «هولناک» خواندن این رویداد با بازماندگان قربانیان ابراز همدردی کرد.
گروه «دولت اسلامی» (داعش) در بیانیه‌ای که روز پنجشنبه ۱۴ دی در کانال‌های تلگرامی وابسته به این گروه منتشر شد، اعلام کرد که دو عضو داعش «کمربندهای انفجاری» خود را در میان جمعیتی که روز چهارشنبه برای سالگرد کشته شدن سلیمانی در آرامستان کرمان تجمع کرده بودند، منفجر کردند.
مقامات جمهوری اسلامی پیشتر «تروریست‌ها» را عامل این انفجارها دانسته و وعده داده بودند که انتقام خواهند گرفت.
- واکنش کاربران شبکه های اجتماعی در روزهای گذشته
محمود امانی، یکی از کاربران شبکه اجتماعی ایکس، نوشت: «به گفته خودشان از قبل آماده بودند و بیمارستان‌ها را تخلیه کرده بودند برای پذیرایی مجروحین، اما خانواده سلیمانی و فرماندهان سپاه چرا در تهران مراسم سالمرگ گذاشته بودند؟»
مولود حاجی‌زاده، روزنامه‌نگار، با اشاره به ادعای مطرح شده در «کانال سایبری ایران» مبنی بر نسبت دادن انفجارهای کرمان به اسرائیل بر مبنای آنچه «اعتراف» عوامل بازداشت‌شده خوانده شده، تأکید کرد: «سناریو را هم از قبل آماده کرده‌اند. یاد حمله به اصطلاح تروریستی سال گذشته‌شان در شاهچراغ افتادم.»
سعید بشیرتاش، فعال سیاسی، با رد تئوری دست داشتن اسرائیل و یا «گروه‌های تروریست تجزیه‌طلب» در این انفجارها، گفت: «بخش بزرگی از مردم ایران، با توجه به پیشینه جمهوری اسلامی، حکومت را مسئول بمبگذاری می‌دانند. این امر نشان می‌دهد که مردم ایران چه دیدی به جمهوری اسلامی دارند.»
به گفته او، «بمبگذاری کرمان و واکنش مردم به آن نشان از ورشکستگی جمهوری اسلامی در همه ابعاد دارد.»
مهرداد محمدی، کنشگر در ایران، تأکید کرد: «از سینما رکس تا الآن، مسئول و مجری این نوع کشتارها آخوند بوده. الآن هم تا خلافش ثابت نشود هم همان می‌ماند.»
امین ثابتی، کارشناس امنیت شبکه، نیز گفت: «هیچ وقت نباید فراموش کرد که آخوند سینما رکس را آتش زد تا به قدرت برسد ... الآن هم دقیقا از همین غلط‌ها می‌کند.»
او همچنین با اشاره به واقعه «بمبگذاری در حرم امام رضا» افزود: «آخوند پدرخوانده حماس است و دقیقا می‌داند چطوری ننه من غریبم بازی دربیاورد.»
آرش جودکی، تحلیلگر، با اشاره به شلیک سپاه پاسداران به هواپیمای اوکراینی، عنوان کرد: «بیشتر کسانی که امروز هم‌‌آوا با جمهوری اسلامی بمبگذاری در کرمان را به اسرائیل می‌‌بندند، سقوط هواپیمای اوکراینی را هم، تا زمانی که سپاه ناچار به پذیرش مسئولیت آن نشده بود، هم‌سو با هدف جمهوری اسلامی از آن کار، به آمریکا می‌بستند. پس یا با جمهوری اسلامی دل دارند یا آن را نمی‌شناسند.»
مسعود کاظمی، روزنامه‌نگار، به نقش قاسم سلیمانی در کشتار مردم پیش و پس از مرگش اشاره کرد و گفت: «قاسم سلیمانی، هزاران نفر از مردم منطقه را کشت، در سرکوب و کشتار مردم ایران دخیل بود، در روز دفنش دستکم ۷۱ شهروند کشته شدند. برای انتقامش، همکارانش در سپاه ۱۷۶ سرنشین بی‌گناه هواپیمای اوکراینی را کشتند. حالا در سالروزش باز هم دهها نفر را کشت.»
- نگاه کارشناسان به انفجارهای کرمان در گفت‌وگو با صدای آمریکا
سعید قاسمی‌نژاد، پژوهشگر ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، با تأکید بر این که اهداف عملیات‌های اسرائیل در ایران «با ارزش بالای نظامی و هسته‌ای بوده»، به صدای آمریکا گفت که انفجارهای کرمان «تمام نشانه‌های حملات اسلام‌گرای جهادی (شیعی و سنی) را دارد» که با تلفات حداکثری هستند، دارای ارزش نظامی نیستند، نیروهای غیرنظامی را هدف می‌گیرند.
او با اشاره به موارد «شیعی» این وقایع از جمله آتش زدن سینمارکس، و فعالیت «گروه‌های اسلامگرا و مارکسیست در زمان شاه»، گفت که «گروه‌های سنی دیگر مثل داعش و القاعده نیز چنین حملاتی داشته‌اند» و «جمهوری اسلامی در طول تاریخش وقتی که حاکم هم بوده این کارها را کرده» است.
قاسمی‌نژاد همچنین گفت این که اعضای خانواده سلیمانی و فرماندهان سپاه در این مراسم نبودند، «این بحث را مطرح می‌کند که آیا مطلع بودند؟»
به گفته قاسمی‌نژاد، صرف نظر از این که حمله کرمان کار چه گروهی بوده، «مسئولیتش با جمهوری اسلامی است»، چرا که حکومتی است که «نمی‌تواند در درون مرزهای خودش در شهرهای بزرگ امنیت را تأمین کند.»
اما صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه، به صدای آمریکا گفت: «این که انگشت اتهام را به سمت جمهوری اسلامی بگیریم فکر نمی‌کنم خیلی ارزش و اعتباری داشته باشد.»
او اضافه کرد: «فکر می‌کنم گروه‌های اسلامگرا مثل داعش بیشتر در مظان اتهام باشند. همه شواهد و قرائن نشان می‌دهد بعید است کار اسرائیل باشد. اما قطعا کار جمهوری اسلامی هم نمی‌تواند باشد.»
از سوی دیگر، حسین آقایی، پژوهشگر روابط بین‌الملل و امور استراتژیک با تأکید بر این که انفجارهای کرمان «نمی‌تواند کار کشور خارجی باشد»، به رفتار جمهوری اسلامی «از سینما رکس تا حمله به شاهچراغ» اشاره کرد و به صدای آمریکا گفت: «در این که این حمله تروریستی بوده تردیدی نیست.»
او تأکید کرد که مردم نمی‌توانند باور کنند حادثه روز چهارشنبه در کرمان کار جمهوری اسلامی نباشد.
مایکل پریجنت، کارشناس ارشد خاورمیانه در موسسه هادسون، درباره انفجارهای کرمان به صدای آمریکا گفت: «تهران به‌خوبی می‌داند که حادثه کرمان ربطی به اسرائیل ندارد، شاید کار مجاهدین باشد.»
پوران ناظمی، فعال حقوق بشر در ایران، نیز به بخش فارسی صدای آمریکا گفت: «همه نهادهای جمهوری اسلامی باید در قبال کشتار مردم بی‌دفاع کرمان پاسخگو باشند.»
- واکنش‌های پیشین
در حالی که وزیر کشور جمهوری اسلامی انفجارها در مراسم سالگرد قاسم سلیمانی در کرمان را «کار دشمن» خواند و وعده «سیلی محکم» به عوامل این حادثه داد، برخی ناظران می‌گویند این انفجارها «کار خودشان است.»
در جریان چند انفجار «مهیب» در مراسم حکومتی سالگرد قاسم سلیمانی در کرمان در روز چهارشنبه ۱۳ دی، تاکنون دستکم ۱۰۳ تن کشته و ۱۴۱ تن مجروح شده‌اند و حال برخی مصدومان وخیم گزارش شده است.
احمد وحیدی، وزیر کشور جمهوری اسلامی، در یک برنامه تلویزیونی گفت «همه چیز در کنترل است» و اعلام کرد که جمهوری اسلامی «سیلی محکمی» به عاملان این انفجارها خواهد زد.
او این کار را به «دشمنان» نسبت داد و ادعا کرد که این اقدام «به خاطر سیلی‌ای بود که از محور مقاومت خورده بودند.»
همچنین، مجتبی ذوالنوری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان این که «اطلاعات و اخباری ندارم که این عملیات کار» اسرائیل باشد، گفت که «از جنس عملیات مشخص است که کار» آنها است.
به گزارش وب‌سایت «دیده‌بان ایران»، ذوالنوری تهدید کرد که «با انتقامی که ارزش عملیاتی جهانی خواهد داشت» اسرائیل را «تنبیه و مجازات پشیمان‌کننده خواهیم کرد.»
«دشمن» از کلیدواژه‌هایی است که مقامات جمهوری اسلامی آن را برای خطاب قرار دادن آمریکا، اسرائیل، و کشورهای غربی به کار می‌برند.
واکنش بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با اظهارات وزیر کشور جمهوری اسلامی متفاوت است و برخی ناظران می‌گویند احتمالا جمهوری اسلامی در این انفجارها دست دارد.
محمود امیری مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران با بیان این که مردم کرمان بار دیگر «قربانی تروریسم شدند»، این حمله را محکوم کرد و گفت: «مردم ایران قربانیان حکومت ناکارآمد و فاسدی هستند که نیروهای اصطلاحا امنیتی‌اش به جای تضمین امنیت، امکاناتشان را صرف سرکوب شهروندان به خاطر بدحجابی و دگراندیشی می‌کنند.»
او با هشدار درباره افززایش اعدام‌ها و سرکوب‌ها، گفت: «نگرانم که حکومت مثل گذشته به بهانه این عمل تروریستی، اعدام و سرکوب شهروندان را افزایش دهد.»
لادن بازرگان، فعال دادخواه، با رد ادعای مقامات جمهوری اسلامی، گفت: «در چهل سال گذشته حملات اسرائیل همیشه هدفمند و در جهت از میان برداشتن مهره‌های کلیدی نظام بوده». او با یادآوری واقعه سینما رکس آبادان و کشته شدن صدها تن بر اثر آتش زدن سینما، تأکید کرد: «بمبگذاری در گورستان و کشتن مردم فقط از رژیم منحوس اسلامی برمی‌آید.»
حسین آقایی پژوهشگر روابط بین‌الملل و امور استراتژیک، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جمهوری اسلامی از خطر فعال شدن و ورودش به زنجیره واکنش کاملا آگاه است. از این رو تلاش می‌کند به طور پیشدستانه و با کشتار عمدی سپس با انداختن تقصیر گردن اسرائیل به خیال خود قبل از وارد شدن به زنجیره واکنش آن را سابوتاژ و بی‌اثر کند.»
کامران بهزادی، فعال سیاسی نیز جمهوری اسلامی را مسئول انفجارهای کرمان دانست و تأکید کرد: «همان طور که انتقام قاسم سلیمانی را با زدن هواپیمای اوکراینی گرفتند، انتقام سید رضی را هم در کرمان با کشتن طرفداران خودشان گرفتند.»
مازیار ابراهیمی، سخنگوی حزب «ایرانیان کرد میهن‌پرست»، نیز گفت: «جمهوری اسلامی انتقام سخت قاسم سلیمانی را از مردم ایران در سال‌روز مرگ بچه‌کش گرفت.»
این فعال سیاسی که خود از بازداشت‌شدگان پرونده موسوم به «ترور دانشمندان هسته‌ای» بود، انفجار کرمان را به جمهوری اسلامی نسبت داد و افزود: «همان کارهایی که از روز اول به وجود آمدنشان انجام دادند: ترور و بمبگذاری و کشتن مردم، به‌خصوص کودکان ایرانی.»
علی کریمی، چهره ورزشی مخالف جمهوری اسلامی، با نسبت دادن این انفجارها به حکومت و با استفاده از هشتگ «انتقام سخت از مردم»، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «برای غذاى نذرى و شربت بروى ولى انتقام سخت نصيبت بشود.»
بهزاد مهرانی، تحلیلگر مسائل ایران نیز قاسم سلیمانی را «قاسم انسان‌کُش» خواند که «زنده و مرده‌اش جنایت می‌کند» و «جز مصیبت برای مردم ایران هیچ ندارد.»
او با اشاره به موارد پیشین کشتار شهروندان توسط جمهوری اسلامی، اضافه کرد: «عامل کشتار مردم در کرمان هم همان‌هایی هستند که سینما رکس آبادان را آتش زدند؛ همان‌ها که صحن امام هشتم شیعیان را منفجر کردند؛ همان‌هایی که در دو روز ۱۵۰۰ نفر را کشتند و یک نفر را هم گردن نگرفتند.»
محسن خرم، یکی از کاربران ایکس، با اشاره به تهدید مردم از سوی نیروهای بسیجی در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، بریده‌ای از روزنامه اعتماد را منتشر کرد و بخشی از اظهارات یک نیروی بسیج در شهرک اکباتان را یادآوری کرد که گفته بود: «به والله قسم! پاش برسه سر زن و بچه خودمان را هم می‌بریم برای حفظ حکومت.»
بابی افروز، فعال مدنی مخالف جمهوری اسلامی، نیز با بازنشر سخنان روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، نوشت: «چه کسی دستور قتل مردم را در کرمان صادر کرد؟ امام راحل قاتل.»
روح‌الله خمینی، ۲۷ مرداد ۱۳۶۰ گفته بود: «اگر عراق یک دسته مسلمین بی‌گناه را سپر قرار داد، بر ما واجب است که مسلمان وغیرمسلمانش را بکشیم. مسلمانانش شهیدند و به بهشت می‌روند، کافرهایش کافرند و به جهنم.»
بهنام قلی‌پور، روزنامه‌نگار، هم با رد فرضیه نسبت دادن انفجارهای کرمان به اسرائیل، گفت: «اسرائیل دقیق و هدفمند می‌زند، بی آن که به مردم ایران صدمه زده یا بزند. دو انفجار کور مراسم سلیمانی در کرمان به اسرائیل نمی‌چسبد.»
او همچنین تأکید کرد: «این غائله، برنامه‌ای مشابه شاهچراغ برای فریب و تحریک افکار عمومی از سوی نظام ولایی است.»
احسان بداغی، روزنامه‌نگار، نیز نوشت: «بعد از آتش‌سوزی سینما رکس، این بیشترین تلفات یک حادثه تروریستی در ایران است.»
برخی کاربران نیز به توخالی بودن شعارها درباره امنیت کشور اشاره کرده‌اند.
شهرزاد بهشتیان، آهنگ‌ساز و موزیسین، با استفاده از هشتگ «کرمان»، با پرسشی کنایی نوشته است: «عوضش امنیت داریم؟!»
یاور مشیرفر، یکی از کاربران رسانه اجتماعی ایکس، با بیان این که «آدمی باید در این موارد به انفجار خشم انسانی برسد»، مقامات جمهوری اسلامی از جمله وزیر کشور و «متولیان امنیت مملکت» را «بی‌عرضه» خواند که «امنیت و جان» ایرانیان برایشان «دستاویز شعارهای سیاسی توخالی» شده است.
علی برنایی، روزنامه‌نگار، تصویری از یکی از کودکان کشته شده در انفجارهای کرمان را منتشر کرده و با استفاده از هشتگ «عوضش امنیت داریم»، نوشته است: «خون این بچه معصوم گردن همه کسانی است که امکانات امنیتی کشور را به جای مقابله با تروریست‌ها، برای شناسایی و دستگیری زنان و دختران بی‌حجاب کردند.»
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز حمله روز چهارشنبه در کرمان را به شدت محکوم کرد.
فلورنسیا سوتو نینو، از سخنگویان دبیر کل سازمان ملل متحد، در بیانیه صادره افزود که دبیر کل سازمان ملل متحد آن را تسلیت گفت و خواستار «پاسخگو شدن» عاملان آن شد.
پیشتر نیز نبیلا مصرالی، سخنگوی دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با انتشار بیانیه‌ای به بمبگذاری در کرمان واکنش نشان داد و با ابراز همبستگی با مردم ایران آن را «اقدام تروریستی» نامید.
او نوشت: «اتحادیه اروپا بمبگذاری امروز در شهر کرمان در ایران را به شدت محکوم می‌کند.»
مصرالی در ادامه نوشت: «اتحادیه اروپا همبستگی خود را با مردم ایران اعلام می‌کند. تلفات و مجروحان غیرنظامی این اقدام تروریستی تکان‌دهنده بوده است. اکنون دل‌های ما با قربانیان و خانواده‌های آنها است.»
در سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی، در حالی که در جریان انفجار در مراسم حکومتی کرمان بیش از ۱۰۰ تن از حاضران از جمله دستکم شش کودک کشته شدند، تصاویر رسیده به صدای آمریکا نشان می‌دهد که برخی شهروندان مخالفان جمهوری اسلامی تصاویر قاسم سلیمانی را در برخی شهرهای ایران به آتش کشیده‌اند.
