نشریه آمریکایی نیویورک تایمز در شماره روز سه شنبه ۲۴ ژوئن خود مقاله ای دارد به قلم ستاره درخشش، رئیس بخش فارسی صدای آمریکا.
خانم درخشش در این مقاله، که به وضعیت شبکه های تلویزیونی و رسانه های اجتماعی درایران و تقابل اشتیاق مردم ایران با حکومت در دسترسی به اطلاعات پرداخته، می نویسد: وقتی آنتونی بوردین، در آخرین روز ماه مه امسال، از طریق فیس بوک در پیامی رمزی خبر داد که همراه با همه گروه تلویزیونی اش به مدت ده روز از صحنه رسانه های اجتماعی ناپدید خواهد شد زیرا براستی عازم «مکان های ناشناخته» است، دوست دارانش در گوشه و کنار جهان سخت به هیجان آمدند. آیا این مجری برنامه تلویزیونی «مکان های ناشناخته» در شبکه سی ان ان، می خواهد برای فیلم برداری به صحرایی دور دست برود یا سرِ آن دارد که از قله های برف پوش هیمالیا سردرآورد؟
ده روز بعد آقای بوردین عکسی از خودش را در فیس بوک گذاشت که اورا با استکانی چای دردست در چای خانه ای سنتی در اصفهان نشان می داد. بی درنگ روشن شد که چرا سرآشپز معروف و میزبان برنامه تلویزیونی، راه دیگری جز سکوت رسانه ای نداشته است.
به نوشته این مقاله، حکومت ایران به طور رسمی راه دست یابی به فیس بوک، توییتر، یوتیوب، و تقریباً همه رسانه های اجتماعی دیگر را مسدود کرده است. و استفاده از شبکه خصوصی مجازی (یا وی پی ان) و هر نرم افزار مشابه دیگر برای عبور از این سد، غیرقانونی ست. همچنین، گزارش های متعدد نشان می دهد که مقام های ایران دسترسی به هزاران وب سایت آمریکایی و اروپایی، و بویژه منابع خبری بین المللی، را مسدود کرده و حتی از سرعت اینترنت کاسته اند تا میزان وب گردی مردم ایران را برای دیدن سایت های باقی مانده، هرچه محدودتر کنند.
سازمان آمریکایی مدافع حقوق بشر «خانه آزادی»، در آخرین گزارش خود با عنوان «آزادی اینترنت» آورده است: «سرعت اینترنت درایران به نحوی باورنکردنی پایین است و این کشور را از میان ۱۷۰ کشور جهان در رده ۱۶۴ قرارداده است». این گزارش در عین حال ایران را از نظر آزادی اینترنتی در رده آخر قرار داده است. و این همه پیش ازآن بود که دستگاه قضایی ایران در ماه گذشته اینستاگرام را هم ممنوع اعلام کند.
این برخورد سرکوب گرانه که با جدیت تمام از سوی تندروهای محافظه کار و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعمال می شود، حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را نیز دو هفته پیش به تمسخر واداشت. آقای جنتی، درسخنانی خطاب به اعضای اتاق بازرگانی ایران به انتقاد از مسدود کردن وب سایت ها، رسانه های اجتماعی و ابزارهای پیام رسانی معمول پرداخت و گفت: «در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی هنوز نمی‌دانیم که وایبر و واتس آپ را باید فیلتر کنیم یا نه؟» آقای جنتی افزود: «زمانی با ویدیو هم مشکل داشتیم که حل شد. حتی زمانی سر فکس هم حرف داشتیم.» آقای جنتی در بخش دیگری از سخنانش گفت:« ظاهراً ما باید اول با هر پدیده نو مقابله کنیم و آب که از سر گذشت، آن را بپذیریم. همیشه می‌خواهیم ۲۰ سال با دنیا فاصله داشته باشیم؛ لااقل همراه دنیا حرکت کنیم.»
به نوشته ستاره درخشش، در این میان، عده ای از مسئولان ارشد جمهوری اسلامی از آنچه بر شهروندان کشور خود نمی پسندد، برخوردارند. آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی، حسن روحانی رئیس جمهوری، و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه، در فیس بوک یا توییتر حساب دارند و صفحه فارسی فیس بوک آقای ظریف ۹۰۰ هزار بازدیدکننده دارد.
خانم درخشش می نویسد، آقای روحانی آبروی خود را در گرو موفقیت مذاکرات هسته ای ایران با کشورهای معروف به پنج به علاوه یک، و رسیدن به توافق تا ۲۰ ژوئیه امسال نهاده است. (کشورهای پنج به علاوه یک عبارتند از آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا، یا پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل، به علاوه آلمان). این توافق می تواند تحریم های بین المللی علیه ایران را بردارد و راه بازگشت شرکت های غربی به ایران را هموار سازد و به اقتصاد نابسامان ایران سرو صورت دهد. بازگشت ایران به اقتصاد جهانی البته مستلزم برخورداری از دسترسی بی مانع به اینترنت و برنامه های تلویزیون های ماهواره ای بین المللی است.
به نوشته سایت «ایران پرایمر» و انتشارات «موسسه صلح» در آمریکا، «ایران با داشتن حدود ۲۸ میلیون کاربر اینترنتی که رهبری شان با جوانان است، یکی از پیش رفته ترین کشورهای در حال توسعه در زمینه برخورداری از دانش فن آوری ست.» این وب سایت می افزاید: «در ایران بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار بلاگ فعال وجود دارد که توسط جوانان اداره می شود؛ رقمی که این کشور را در خاورمیانه در جایگاهی ممتاز قرار می دهد».
به نوشته رئیس بخش فارسی صدای آمریکا، مقام های ایران، گیریم به اکراه، پذیرفته اند که جلوگیری از دست یابی مردمی که تشنه آگاهی از جهان خارج اند، به ابزارهای فیلترشکن برای ورود به اینترنت، کاری غیرممکن است. آقای جنتی در سخنانی که روز ۱۱ اسفند ۱۳۹۲(دوم مارس ۲۰۱۴) در تهران ایراد کرد گفت: «نمی‌توانیم ....به بهانه‌ی حفظ ارزش‌های اسلامی جلوی چیزی را بگیریم».
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به این که ۷۱ در صد از مردم تهران ماهواره دارند و از طریق ماهواره به برنامه های تلویزیون های خارجی دسترسی دارند، و با توجه به این که داشتن ماهواره جنبه مجرمانه دارد، گفت: «این مسئله به این معنا است که این جمعیت از مردم هر شب مشغول کار خلاف قانون هستند».
رئیس بخش فارسی صدای آمریکا در ادامه این مقاله می نویسد، در اینجا در بخش فارسی صدای آمریکا، ما با این وضعیت تجربه ای دست اول داریم. با آن که همه رسانه های ما از تلویزیون و رادیو و وب سایت و رسانه های اجتماعی و اپ های موبایل رسما در ایران ممنوع است، شمار بینندگان تلویزیونی و کاربران اینترنتی مان رشدی ثابت را نشان می دهد. روندی که بویژه پس از آغاز مذاکرات ایران با ۵ به علاوه یک مشهودتر است.
خانم درخشش می افزاید، واکنش یا بازخوردی که از بینندگان، شنوندگان و بازدیدکنندگان وب سایت مان دریافت می کنیم خود نشان می دهد که ایرانیان تا چه حد علاقه دارند بدانند در کشوری که به آنان آموخته اند آن را شیطان بزرگ بنامند، براستی چه می گذرد. که این می تواند گزارشی باشد از سخنان پرزیدنت اوباما در وست پوینت، یا به بازدید اخیر اسقفان کاتولیک آمریکایی از قم مربوط شود برای آغاز گفت و گو میان ادیان و مذاهب با آیت الله های ارشد ایران. درزمینه لزوم جلوگیری از گسترش سلاح اتمی باشد یا به پیش گویی های گولمن ساکس درمورد تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی بپردازد.
خانم درخشش می نویسد، ما ناگزیریم محتوای مطالب وب سایت مان را به خاطر کندی داونلود در تهران، مشهد یا شیراز فشرده کنیم و به جست و جوی راه هایی برآییم که به دانشجویان در بازی موش و گربه با مقام های ایران در زمینه وی پی ان و دیگر ابزارهای فیلتر شکن یاری کنیم. تجربه ما این گزارش «ایران پرایمر» را تأیید می کند که، به رغم تلاش های مقام های ایران برای محافظت ازجوانان ایرانی در برابرنفوذ غربیان، «آنان از نسل های پیش از خود تحصیل کرده تر و جهانی اندیش ترند»، و، «بیشتر آنان، از طریق تلویزیون های ماهواره ای و اینترنت، با رسانه های اجتماعی، فرهنگ ها و آراء و اندیشه ها آشنا هستند».
پیش از ترک ایران آقای بوردین در توییتر خود چنین نوشت: «من و گروه همکارانم هرگز تصورش را هم نمی کردیم که در هیچ جایی از جهان، از سوی مردمانی کاملا ًغریبه، در همه جا، با چنین مهمان نوازی روبرو #شویم.»
ستاره درخشش می نویسد، حیف که ایرانیان نمی توانند بی آن که گناه قانون شکنی به پایشان نوشته شود، این سخنان مهرآمیز را درباره مهمان نوازی خود در توییتر بخوانند.
