نمایندگان حکومت ایران قرار است روز دوشنبه ۲۴ دی بار دیگر با نمایندگان تروئیکای اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان دیدار و درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی رایزنی کنند. این دیدار تنها یک هفته پیش از آغاز به کار دولت جدید آمریکا به ریاست جمهوری دونالد ترامپ صورت میگیرد.
این دومین دور از رایزنیهای هستهای جمهوری اسلامی با سه متحد اروپایی آمریکا در کمتر از دو ماه گذشته، و در مجموع سومین دیدار از این دست است که دور نخست آن در مهر ماه گذشته در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، و دور دوم آن نهم آذر در ژنو برگزار شد.
وزارت امور خارجه آلمان به خبرگزاری فرانسه گفته است که این دیدارها «مذاکرات نیستند.» جمهوری اسلامی ایران نیز تأکید کرده است که این دیدار صرفا یک «مشورت» است.
وزارت امور خارجه فرانسه پیشتر در روز پنجشنبه اعلام کرد که نشست آتی نشانهای است از ادامه تلاش سه قدرت اروپایی طرف برجام برای دستیابی به یک راهحل دیپلماتیک درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران، که پیشرفت آن «بسیار مشکلساز» است.
دیدار روز دوشنبه در ژنو در حالی انجام میشود که برنامه هستهای جمهوری اسلامی با توجه به بازگشت قریبالوقوع دونالد ترامپ به کاخ سفید در تاریخ ۱ بهمن (۲۰ ژانویه) دوباره مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
در دوره اول ریاستجمهوری ترامپ، او سیاست «فشار حداکثری» را علیه حکومت ایران دنبال کرد و ایالات متحده را از توافق هستهای مهمی که در دولت باراک اوباما حاصل شد و محدودیتهایی را بر برنامه هستهای جمهوری اسلامی در ازای کاهش تحریمها اعمال میکرد، خارج کرد.
جمهوری اسلامی تا زمان خروج واشنگتن به تعهدات خود در توافق هستهای ۲۰۱۵ موسوم به برجام پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهداتش کرد. تلاشها برای احیای توافق تاکنون به نتیجه نرسیده است و مقامات اروپایی بارها از عدم پایبندی جمهوری اسلامی ابراز ناامیدی کردهاند.
هفته گذشته، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، به صراحت هشدار داد که تسریع در برنامه هستهای حکومت ایران ما را «به نقطه غیرقابلبازگشت بسیار نزدیک» میکند. جمهوری اسلامی در واکنش، این اظهارات رئیس جمهروی فرانسه را «بیاساس» و «فریبکارانه» توصیف کرد.
در ماه دسامبر گذشته، بریتانیا، آلمان و فرانسه، از آنها باعنوان تروئیکای اروپایی یاد میشود، حکومت جمهوری اسلامی در ایران را متهم کردند که ذخایر اورانیوم غنیشده خود را به «سطوح بیسابقهای» افزایش داده است، بدون آن که «هیچ توجیه غیرنظامی معتبری» برای این اقدام ارائه دهد.
این سه متحد قدرتمند ایالات متحده در اروپا همچنین تاکید کردند که «ما بر عزم خود برای استفاده از همه ابزارهای دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح هستهای تأکید میکنیم، از جمله استفاده از سازوکار ماشه در صورت لزوم.»
سازوکار ماشه که بخشی از توافق سال ۲۰۱۵ یا برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است، به امضاکنندگان توافق این امکان را میدهد که در صورت «عدم اجرای قابلتوجه تعهدات»، تحریمهای سازمان ملل متحد را دوباره علیه جمهوری اسلامی اعمال کنند.
گزینه فعال کردن این سازوکار در اکتبر امسال منقضی میشود و این مسئله فوریت بیشتری به تلاشهای دیپلماتیک جاری داده است.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرده است که جمهوری اسلامی تولید اورانیوم غنیشده خود را افزایش داده، بهطوریکه تنها کشور غیرهستهای است که اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد دارد.
این سطح در مسیر رسیدن به ۹۰ درصد است که برای ساخت بمب اتمی مورد نیاز است.
حکومت ایران تأکید کرده است که برنامه هستهای آن صرفا برای اهداف صلحآمیز است و هیچ قصدی برای ساخت سلاح هستهای ندارد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، اخیرا در مصاحبهای با شبکه سیسیتیوی چین تمایل تهران را برای «ورود به مذاکرات سازنده» اعلام کرد، اما همچنان شرط قبلی را تکرار کرد و گفت، «فرمولی که ما به آن اعتقاد داریم، همان فرمول قبلی برجام است، یعنی اعتمادسازی درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران در ازای لغو تحریمها.»
اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد پیشتر در نشست ۲۷ آذرماه خود برای بررسی برنامه هستهای جمهوری اسلامی و گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره قطعنامه ۲۲۳۱ و میزان انطباق برنامه اتمی تهران با آن قطعنامه، بار دیگر از اقدامات هستهای حکومت ایران انتقاد کردند.