گزارش‌های مربوط به کاهش ارزش دلار گزافه گویی است. اخبار مربوط به کاهش سهم اسکناس سبز در ذخایر ارزی جهان، همراه با تنش‌های ژئو پولیتیکی به این شایعه دامن زده است که سلطه ارزی دلار در سطح جهان رو به افول است. اما در واقع موضع اصلی جریان ارز ثابت و محکم باقی مانده است. نقش مهمی که ایالات متحده آمریکا در بازار سرمایه و تجارت بازی می کند وضعیت موجود را تقویت می‌کند.
اقتصاد دنیا روی دلار می‌چرخد و این امر برخی کشورها را دلواپس می‌کند، زیرا آنها تصور می‌کنند که اتکای بیش از حد به دلار، همان‌گونه که اوایل سال ۲۰۲۰ شاهد سقوط بازارهای مالی جهان بودیم، بازارهای نوظهور را بی‌ثبات و گردش تجارت را کُند می‌کند.
از جمله مدعیان امروز این تاج و تخت، یوان، پول رایج چین، و نیز رمزارزها هستند. جمهوری خلق چین سعی می‌کند کاربرد پول رایج خود را بین‌المللی کند. اولین ترفند چین این است که تلاش می‌کند بهای نفت وارده را به یوان بپردازد. در همین حال بعضی از بانک‌های مرکزی نیز استفاده از ارزهای مجازی را ترغیب می‌کنند.
ایالات متحده روش استفاده از ارز به عنوان سلاح علیه دشمنان را برگزیده است. پس از حمله روسیه به اوکراین، آمریکا و متحدانش نزدیک به نیمی از ۶۴۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی آن کشور را مسدود کردند. آمریکا همچنین ذخایر دلاری افغانستان، ایران، و ونزوئلا را هدف قرار داده است، و بانک‌هایی را که تحریم‌های آمریکایی را دور می‌زنند مشمول جریمه قرار می‌دهد.
از سوی دیگر براساس محاسبه فدرال رزرو آمریکا سهم بازده اقتصادی آمریکا در دنیا از ۳۲ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۲۴ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است، و سهم تجارت جهانی این کشور از ۱۴ درصد به ۱۱ درصد رسیده است.
با این‌حال آمریکا کنترل خود را بر بازار جهان حفظ کرده است. طبق گفته بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی در آوریل سال گذشته ۸۸ درصد تجارت ارزی جهان با دلار انجام شده است. فدرال رزرو آمریکا نیز برآورد کرده است که بین سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۱۹ ، ۹۶ درصد معاملات تجاری کشورهای قاره آمریکا و ۷۴ در صد تجارت کشورهای حوزه آسیا، و ۷۹ درصد بقیه جهان به دلار انجام گرفته است.
اسکناس سبز، علاوه بر «روغن کاری» اقتصاد جهان اثر دیگری نیز دارد: نیرومند بودن دلار تجارت جهانی را مهار می‌کند. پژوهش دانشگاه آمریکن نشان می‌دهد که با بالا رفتن ارزش دلار تجارت برای شرکت‌های کشورهای دیگر گران تمام می‌شود.
بنابراین بالا رفتن ارزش دلار به مثابه ترمزی در تجارت و رشد اقتصادی جهان است. از آنجا که رشد اقتصادی آمریکا کمتر به رشد اقتصادی جهان وابسته است، تقویت دلار نظر سرمایه‌گذاران را بیشتر جلب می‌کند. این امر به نوبه خود سلطه دلار بر اقتصاد جهانی را بیشتر می‌کند، و باز ارزش ارز آمریکا بالاتر می‌رود.
اما این دور تسلسل موجب بالا رفتن بهره‌های بانکی نیز می‌شود. عاملی که این فرایند را می‌تواند متوقف کند ضعیف شدن بخش تولید است. افزایش نرخ ارز همچنین بضاعت مالی شرکت‌ها و خانوارها را کاهش می‌دهد، و در نتیجه اقتصاد جهان رو به کُندی می‌رود.
البته ادامه نقش کلیدی آمریکا در نظام کاپیتالیستی جهان تضمین شده نیست. کاربرد دلار به عنوان سلاح، تنش‌های ژئو پولیتیکی با چین، و قصور سیاسی آمریکا، میل به یافتن یک جایگزین را افزایش داده است.
در تهیه این مطلب از گزارش تحقیقی رویترز استفاده شده است.
