سازمان بین‌المللی مهاجرت به مناسبت روز جهانی مهاجرت اعلام کرد میلیون‌ها نفر در افغانستان به دلیل خشونت‌ها، بی‌ثباتی اقتصادی و تاثیرات منفی دهه‌ها جنگ آسیب دیده‌اند و در شرایط آوارگی یا ترک وطن قرار دارند.
ایران از جمله کشورهایی است که مقصد آوارگان افغان خواهد بود.
این سازمان روز چهارشنبه، ۲۸ آذر، اعلام کرد که این شهروندان افغان به‌دلیل بهبود شرایط اقتصادی، فرصت‌های بهتر و امید به زندگی مطلوب‌تر در تلاش برای مهاجرت از افغانستان هستند.
هر ساله در ۱۸ دسامبر، روز جهانی مهاجرت در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. افغانستان یکی از معدود کشورهایی است که حدود ۸ میلیون نفر از شهروندان آن در کشورهای خارجی، به‌ویژه کشورهای همسایه، زندگی می‌کنند.
همچنین، حدود ۶ میلیون نفر به‌دلیل جنگ‌ها و بلایای طبیعی از محل زندگی اصلی خود آواره شده‌اند و اکنون در نقاط دیگری در داخل افغانستان سکونت دارند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت اعلام کرده است که پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان در مرداد ۱۴۰۰، شهروندان این کشور با چالش‌های زیادی از جمله بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی روبرو شده‌اند و زنان و دختران با محدودیت‌های گسترده مواجه هستند.
در این گزارش آمده است که بحران‌های پی‌درپی، از جمله خشکسالی، مردم افغانستان را به مهاجرت وادار کرده است.
سازمان ملل با استناد به گزارش اخیر بانک جهانی درباره افغانستان اعلام کرده است که در حال حاضر، نیمی از جمعیت این کشور در فقر زندگی می‌کنند، زنان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و میلیون‌ها خانواده برای بقا به کمک‌های بشردوستانه وابسته هستند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته است: «با وجود این تهدیدها، افغان‌ها در طول سال‌ها انعطاف چشمگیری در مهاجرت‌های خود نشان داده‌اند و میلیون‌ها نفر همچنان در مهاجرت هستند.»
این سازمان درباره دلایل سفر افغان‌ها به ایران و پاکستان اعلام کرده است که اکثر آنان به‌منظور دسترسی به فرصت‌های اقتصادی، امنیت، خدمات درمانی بهتر و دیدار با بستگان خود به این کشورها مهاجرت می‌کنند.
سازمان ملل گفته است که بر اساس آمار سپتامبر امسال، حدود ۳.۷۵ میلیون افغان در ایران و ۲.۰۵ میلیون افغان دیگر در پاکستان زندگی می‌کنند. با این حال، مقامات ایرانی ادعا می‌کنند که تعداد افغان‌ها در ایران به حدود ۶ میلیون نفر می‌رسد.
در این گزارش آمده است: «امسال، تیم‌های پاسخ‌گویی سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۱.۲ میلیون مهاجر افغان را که فاقد مدارک قانونی بودند و به کشورشان بازگردانده شدند، در چهار نقطه مرزی با ایران و پاکستان ثبت کرده است. همچنین ۱۰۰ هزار نفر دیگر را در فرودگاه کابل ثبت کرده‌اند که در این مدت به کشور خود بازگشته‌اند.»
بر اساس اطلاعات سازمان ملل، حدود ۸۰ هزار و ۵۰۰ مهاجر افغان که از پاکستان به کشورشان بازگشته‌اند، اعلام کرده‌اند که به‌دلیل سیاست‌های سختگیرانه دولت میزبان مجبور به بازگشت شده‌اند. این افراد گفته‌اند که به‌دلیل نداشتن مدارک اقامتی با مشکلات زیادی مواجه بوده‌اند و در ماه‌های اخیر درآمد ثابتی برای امرار معاش نداشته‌اند.
این سازمان اعلام کرده است که بیش از ۱.۱ میلیون مهاجر افغان فاقد مدارک قانونی به کشورشان بازگشته‌اند که از این تعداد، ۶۶ درصد از ایران بوده‌اند.
سازمان ملل با ابراز نگرانی اعلام کرده است که بسیاری از این مهاجران در شرایطی به محل زندگی خود بازگشته‌اند که بیکاری و مشکلات اقتصادی در افغانستان به بیشترین حد خود رسیده است.
در هفته‌های اخیر، پلیس جمهوری اسلامی ایران، اخراج اجباری مهاجران افغان را افزایش داده و روزانه هزاران نفر را پس از بازداشت به افغانستان بازمی‌گرداند.
برخی از مهاجران افغان در ایران اخیراً گفته‌اند که پلیس این کشور روزانه صدها نفر را از مناطق مختلف بازداشت و پس از مدتی توقیف، اخراج می‌کند. به گفته آنان، پلیس جمهوری اسلامی حتی در شب به محل سکونت مهاجران افغان هجوم آورده و آنان را مورد اذیت و آزار قرار می‌دهد.
هم‌زمان، سازمان بین‌المللی مهاجرت با انتشار گزارشی اعلام کرد که طی هفته نخست این ماه، تعداد افرادی که به افغانستان بازگشته‌اند، بیشتر از کسانی بوده که تلاش کرده‌اند از این کشور خارج شوند. این نهاد سازمان ملل افزود که حکومت ایران روند اخراج اجباری مهاجران افغان را شدت بخشیده و به همین دلیل روزانه صدها نفر از مرزها وارد افغانستان می‌شوند.
به گفته این سازمان، در حال حاضر تیم‌های نظارتی آن در ۱۰ نقطه مرزی افغانستان با ایران و پاکستان، به‌ویژه در مرزهای اسلام‌قلعه، ابونصر فراهی، ملک، اسپین بولدک، انگور اده، غلام‌خان، دند پتان و تورخم حضور دارند و روند ورود و خروج مهاجران را نظارت می‌کنند.
