معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی شهرستان جیرفت در اطلاعیه‌ای برای جذب نیروی «پلیس افتخاری»، که طرح ویژه پلیس ناجا برای به کارگیری نیروهای غیر رسمی در گشت ارشاد و حجاب‌بانی است، اعلام کرد که برای گسترش فعالیت‌های خود در «حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، و رسانه‌ای» به تعدادی نیروی داوطلب در قالب «پلیس افتخاری» نیاز دارد.
به نوشته صفحه تلگرامی پلیس فراجا، این داوطلبان در تخصص‌هایی مانند عکاسی، مستندسازی، خبرنگاری، و تبلیغات، که بر اساس شرح وظایف پلیس افتخاری مهارت‌هایی برای انجام «نوعی بازرسی نامحسوس» است، جذب خواهند شد.
در این فراخوان، مزایایی مانند اولویت استخدام و بهره‌مندی از امکانات مادی و معنوی به نیروهای داوطلب وعده داده شده است.
پلیس‌های افتخاری در بخش‌های متنوعی از جمله فعالیت‌های فرهنگی، نظارت به‌عنوان بازرسان نامحسوس، مرزبانی، یگان ویژه، و کلانتری‌ها به کار گرفته می‌شوند.
فراخوان استخدام برای اجرای این طرح در مقیاس شهرهای کوچک، معمولا می‌تواند به منزله برنامه آزمایشی و «پایلوت» قبل از اجرای طرح‌های گسترده‌تر، محسوب شود.
پیش از این خبرگزاری حکومتی مهر خبر داد که محمدتقی عصار، معاون نیروی انسانی نیروی انتظامی با اشاره به نحوه جذب و به‌کارگیری پلیس افتخاری، گفت: «این پلیس بر اساس نوع ماموریت و آموزش‌های خاص، می‌تواند از سلاح استفاده کند.»
براساس شرح وظایف پلیس افتخاری، زنان جذب‌شده در این طرح آموزش‌های ویژه‌ای را گذرانده‌اند تا در مأموریت‌های متناسب، از جمله نظارت بر حجاب و اجرای قوانین مرتبط با عفاف و حجاب، فعالیت کنند.
این افراد در مأموریت‌های خاص به‌عنوان همراه پلیس حرفه‌ای حاضر می‌شوند و اغلب مسئولیت‌هایی مانند حجاب‌بانی و انجام ماموریت‌های گشت ارشاد برای تذکر و دستگیری زنان مخالف حجاب اجباری را بر عهده دارند.
این در حالی است که کارشناسان با انتقاد از پلیس افتخاری که جایگزینی برای «نیروهای بسیج» است، مشارکت در چنین برنامه‌هایی را تقویت ساختارهایی می‌دانند که آزادی‌های فردی و حقوق اجتماعی را به مخاطره می‌اندازد.
یک تحقیق میدانی می‌نویسد که طرح پلیس افتخاری، که به‌ظاهر با هدف تقویت مشارکت اجتماعی و ارتقای امنیت معرفی شده است، عملاً به ابزاری برای گسترش کنترل اجتماعی و اعمال فشار بر گروه‌های خاص از جمله زنان تبدیل شده است.
براساس این تحقیق، این برنامه، به‌ویژه در حوزه نظارت بر حجاب اجباری، زمینه‌ای برای استفاده از نیروهای داوطلب و ناآموزش‌دیده در فعالیت‌های امنیتی و فرهنگی ایجاد کرده است که نگرانی‌های جدی در زمینه حقوق شهروندی و آزادی‌های فردی برمی‌انگیزد.
براساس نظر کارشناسان، این طرح با انتقادات جدی در زمینه عدم شفافیت قانونی مواجه است. همچنین، تشابه عملکرد پلیس افتخاری با نیروهای شبه‌نظامی مانند بسیج، نشان‌دهنده تمایل به گسترش شبکه‌های کنترل اجتماعی با ماهیت غیررسمی است.
