کارشناسان صنعت حمل و نقل دریایی، از جمله بازرگانان، شرکتهای کشتیرانی و شرکتهای بیمه میگویند که صدها کشتی اضافی در چند سال گذشته به دلیل افزایش صادرات نفت ایران و همچنین محدودیتهای اعمال شده برای فروش انرژی روسیه به دلیل جنگ اوکراین به این تجارت موازی غیرشفاف پیوستهاند.
اریک هانل، مدیرعامل شرکت نفتکش «استنا بالک» گفت که با افزایش شمار کشتیهای ارواح «خطر تصادفات دریایی قطعاً در حال افزایش است.»
بسیاری از ارائهدهندگان گواهینامه حمل سوخت که قابلیت دریانوردی و ایمنی را تأیید میکنند و همچنین تعداد زیادی از بیمهگذاران خدمات به کشتیهای حامل نفت از ایران، روسیه و ونزوئلا را متوقف کردهاند. از این رو نظارت کمتری بر کشتیهای حامل محمولههای قابل اشتعال وجود دارد.
برخی از چهرههای سرشناس در این رشته نگرانند که این تجارت موازی که دهها میلیون بشکه نفت در سراسر جهان حمل میکند، تلاشهای چند دهه صنعت برای افزایش ایمنی حمل و نقل را پس از فاجعههایی از جمله نشت نفت از تانکر اکسون والدز در آلاسکا در سال ۱۹۸۹، که آسیبهای زیستمحیطی ویرانگر به همراه داشت، تضعیف کند.
تحلیل رویترز بر اساس اطلاعات ردیابی کشتیها و دادههای اطلاعاتی فهرست اطلاعاتی شرکت لوید میگوید، سال گذشته حداقل ۸ مورد حوادثی شامل تانکرهای حامل نفت خام یا فرآوردههای نفتی تحریم شده در آبهای چین، کوبا و اسپانیا ثبت شده است، از جمله زمینگیر شدن، برخورد با یکدیگر و یا آنقدر به هم نزدیک شدند که امکان برخورد وجود داشت.
هیچ یک از این هشت حادثه، باعث آسیب یا آلودگی قابل توجهی نشد.
جان دیلمان، رئیس بخش حمل و نقل دریایی شرکت کارگیل، گفت: «ناوگان شبحواری وجود دارد که چندان مورد بررسی قرار نگرفته است و این موجب نگرانی است.ما در مورد تعمیر و نگهداری و ایمنی این ناوگان اطلاعاتی نداریم.»
مقامات دولتی ایران، ونزوئلا و روسیه که تحریمهای غرب را به رسمیت نمی شناسند، به درخواستهای رویترز برای اظهار نظر در این باره پاسخی ندادند.
تعدادی از شرکتهای کشتیرانی که با آنها مصاحبه شد، گفتند که تولیدکنندگان نفت که تحت تحریمها قرار گرفتهاند، برای حفظ جریان صادرات خود و تقویت اقتصاد در حال سقوط خود، چارهای جز استفاده از این ناوگان ندارند.
- ناوگان نامرئی
تخمینها در مورد اندازه ناوگان ارواح متفاوت است و کارشناسان در صنعت کشتیرانی تعداد آنها را ۴۰۰ تا ۶۰۰ یا تقریباً یک پنجم کل ناوگان نفتکشهای نفت خام جهان میدانند.
آندریا اولیوی، رئیس حملونقل شرکت ترافیگورا، گفت: «دادههای ما نشان میدهد که تعداد آنها اکنون به حدود ۶۵۰ کشتی رسیده است. او تخمین میزند که دو سوم از این تعداد نفتکشهای نفت خام هستند.
کلر جونگمن، رئیس «ستاد گروه حمایت از آمریکا علیه ایران هستهای» که ترافیک نفتکشهای مرتبط با ایران را از طریق دادههای ماهوارهای ردیابی میکند، گفت: «تعداد تانکرهای حامل نفت خام و محصولات ایران - به استثنای ناوگان دولتی - از ۷۰ نفتکش در نوامبر ۲۰۲۰ به بیش از ۳۰۰ نفتکش در این ماه رسیده است.»
وزیر نفت ایران در این ماه گفت که صادرات نفت ایران به بالاترین سطح خود از زمان اعمال مجدد تحریمهای آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسیده است و در سال گذشته ۸۳ میلیون بشکه بیشتر از سال قبل از آن صادر شده است.
رویترز نتوانست به طور مستقل، اعداد مربوط به اندازه و رشد ناوگان ارواح را تأیید کند.
وزارت خزانهداری ایالات متحده، بلافاصله به درخواست اظهار نظر در مورد کشتیهای حامل نفت کشورهای تحریم شده پاسخ نداد. سخنگوی وزارت امور خارجه گفت که ایالات متحده برای تقویت ایمنی ناوبری و به حداقل رساندن خطرات زیست محیطی و شناسایی نفتکشهای فرار از تحریمها تلاش کرده است.