درسال ١٩٣١ موزه هنرهای مدرن نیویورک از «دیه گو ریورا» نقاش معروف مکزیکی دعوت کرد تا برای دومین بار نمایشگاهی در این شهر برپا کرده و هم زمان به نقاشی «پورتابل» روی برخی از اماکن معروف نیویورک بپردازد.
این روزها برخی از آثاری که «ریورا» که در طول این شش هفته پرشور در نیویورک آفریده یک بار دیگر در «موزه هنرهای مدرن» (MOMA) این شهر به نمایش گذاشته شده است.
این آثار درخشان و درخشنده، نشان از عشق و علاقه بی حد «ریورا» به تاریخ مکزیک و نفرت و انزجار او ازسرمایه داری و«کاپیتالیسم» دارد.
«دیه گو ریورا» که یک کمونیست دو آتشه بود، خالق آثار سیاسی اثرگذاری است که در آن گذشته استثمارزده مکزیک و رنج و مصیبت های مردم بومی این کشور به خوبی تصویر شده است. برای مثال، «ریورا» خشم و عصبانیت خود را نسبت به فتح مکزیک توسط اسپانیایی ها در سال های ١٦٠٠ میلادی در یکی از این آثار نشان داده است. در این نقاشی یک جنگجوی بومی «ازتک» Aztec درلباس پلنگ خال دار قاره آمریکا نشان داده می شود که با چاقویی از سنگ ساخته شده درحال دریدن شکم یکی ازفاتحان به خاک غلطیده اسپانیایی است.
«ریورا» هم چنین صحنه هایی از دیده های خود از زندگی مردم ستم کشیده تحت حکومت سرمایه داری در ایالات متحده و «آمریکایی» که در آن زمان می رفت تا بسرعت صنعتی شود را هم به تصویر کشیده است.
«لیا دیکرمن»مدیر و کیوریتور موزه هنرهای مدرن نیویورک درمورد این آثار می گوید:«نقاشی های «دیه گو ریورا» انسان را به تفکر وامی دارد و این سئوال را پیش می آورد که به راستی ما درچگونه جامعه ای زندگی می کنیم؟ او مسئله کارگر و مسائل طبقاتی میان مردم را مطرح می کند و بی عدالتی های زندگی مدرن را به خوبی به ما نشان می دهد. »
«دیکرمن» به یکی از نماهای دیواری «ریورا» به نام «اموال غیرقابل پرداخت» Frozen Assets اشاره می کند که نمایانگر نیویورک ١٩٣١ در بدترین شرایط دوران رکود اقتصادی است. این نقاشی، آسمانخراش های شهر نیویورک را بر فراز گورستانی به وسعت این شهر نشان می دهد:«در قسمت بالای نقاشی شما مدرن ترین و تازه ترین جلوه های معماری جهان را می بینید اما در خیابان های خالی زیر این بناهای چشمگیر، گداخانه های خیابان بیست و پنجم تصویر شده است و کمی دورتر، بانکی قرار دارد که ثروتمندان و مردمان مرفه و بی خبردر آن درحال شمردن پول های خود هستند!»
در آن زمان، «ریورا» از معروفیت زیادی برخوردار بودو او و همسر نقاش و هنرمندش «فریدا کالو» با هم به نیویورک آمده بودند تا به سفارش «موزه هنرهای مدرن» این آثار را نقاشی کنند.
«ریورا» متولد ١٨٨٦ هنر نقاشی را در اوائل قرن نوزدهم در اروپا آموخت. جایی که او پس از آنکه مدتی روی شیوه های نقاشی «کوبیسم» تجربه آموخت آن را رها کرد و درعوض شیوه تازه ای از نقاشی روی گچ خیس را ابداع کرد. او با تمرکز بر روی انقلاب مکزیک به کشیدن «نماهای دیواری»، هنری که در مکزیک به شدت رواج و محبوبیت داشت پرداخت.
نمایشگاه اخیر آثار «دیه گو ریورا» در نیویورک هم چنین شامل نقاشی های آبرنگی است که این هنرمند در دوران یک سال اقامت خود در «مسکو» در سال ١٩٢٧ کشیده است. این نقاشی ها به مناسبت دهمین سالگرد انقلاب روسیه کشیده شده اند.
نمایش آثار «ریورا» دیدارکنندگان بی شماری را تا کنون به تالارهای متعدد موزه «هنرهای مدرن» نیویورک کشانده است. «آنا ایندیچ لوپز» تاریخ هنر شناس می گوید آثار «ریورا» و پیام های نهفته در آن هنوز هم با مسائل روز این دوران ارتباط مستقیم دارد:« اگر همین الان روزنامه را باز کنید و به خبرها از جمله در رابطه با اشغال وال استریت نگاهی بیاندازید می بینید که این مسائل و شرایط بی عدالتی های اجتماعی ونابرابری های اقتصادی هنوز هم ادامه دارد.»
«لئونور»،یکی از دیدارکنندگان از موزه می گوید:«ریورا به ما نشان می دهد که برای جنبش های مردمی و برای احقاق حقوق انسانی و شهروندی آن ها اهمیت زیادی قائل بوده است.»
«پائولا سانتوس» یک آمریکایی مکزیکی تبار نیز می گوید که او به شدت تحت تاثیر هنر «ریورا» قرار گرفته است:«او بی نهایت سرسپرده مردم است. مردمی که شما هرگز ملاقات نمی کنید. مردم بومی و کسانی که صدایشان هرگز شنیده نمی شود. این مسئله برای من خیلی حائز اهمیت است. من احساس می کنم او این نقاشی ها را همین امروز هم می توانست کشیده باشد.»
نمایشگاه اخیر MOMA یکی از معروف ترین طرح های «ریورا» که تعداد انگشت شماری از افراد تا کنون آن را دیده اند را نیز به نمایش گذاشته است. اثری به نام «مردی بر سر دوراهی». این نقاشی در سال ١٩٣٣ توسط خانواده معروف و ثروتمند «راکفلر» به «دیه گو ریورا» سفارش داده شد. این نقاشی روی دیوار لابی یکی از آسمانخراش هایی که خانواده راکفلر مالک آن بود کشیده شد. اما جنجال های زیادی برسر این تابلو که در گوشه ای از آن پرتره کوچکی از «لنین» نقاشی شده بود برپا شد. پس از آنکه «ریورا» درخواست «راکفلر» مبنی بر حذف این پرتره را رد کرد، روزنامه ها سروصدای بیشتری به راه انداختند و درنهایت «راکفلر» این هنرمند را اخراج و نقاشی او را تخریب کرد.
«ایندیچ لوپز» کارشناس آثار «ریورا» می گوید تندروی های سیاسی این هنرمند که در آن زمان در«مکزیک» امری عادی به شمار می رفت مورد توجه افراد مختلف از جمله «ابی آلدریچ راکفلر» (پایه گزار موزه هنرهای مدرن نیویورک) و ثروتمند معروف قرار گرفته بود. اما مدیران ساختمان تجارتی «راکفلر سنتر» که مسئول اجاره دادن طبقات مختلف این ساختمان بودند به تصویر «لنین» در این نقاشی اعتراض کردند:«به باور آن ها، راکفلر می بایست فورا درمقابل این عمل ریورا عکس العمل نشان بدهد. به ویژه به این دلیل که این یک نمای دیواری عمومی بود که هر روز کارمندان و کارگرانی که وارد این ساختمان می شدند بایستی به آن نگاه بیاندازند.»
اما بنا برگفته «دیکرمن» و «لوپز» دلیل دیگری که باعث تخریب نمای دیواری «ریورا» شد این بود که در گوشه دیگری از همین نقاشی تصویری از «جان دی راکفلر» کشیده شده بود که یک گیلاس مشروب به دست داشته است آن هم در زمانی که در ایالات متحده آمریکا قانون منع مشروبخواری و فروش مشروبات الکلی در جریان بود!
دامنه اعتراضات و خشم سرمایه داران به «دیه گو ریورا» به جایی رسید که سفارش نقاشی نماهای دیواری «نمایشگاه جهانی شیکاگو» هم لغو شد و این هنرمند به ناچار به مکزیک بازگشت اما همانجا نسخه دومی از «نمای دیواری راکفلر» را دوباره و این بار به طور ماندگار برروی دیوار «پالاتسیو د بلا آرتز» کشید.
نمایشگاه «دیه گو ریورا» تا ماه مه آینده در «موما» ادامه خواهد یافت.