کارشناسان آب و هوایی با بررسی بارش های زمستانی تا پایان دی ماه می گویند سیطره خشکسالی به سراسر ایران گسترش یافته است.
بنا به آمار رسمی اعلام شده درصد مساحت مناطق خشکی زده پنجاه و پنج درصد افزایش یافته و در پایان دی ماه سطح چهل و پنج درصد خشکسالی در کل کشور به صددرصد افزایش یافته است.
در بررسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان که رهیگیری سالیانه خود از خشکسالی را در خبرگزاری سبزپرس ایران (تنها خبرگزاری مستقل در حوزه محیط زیست ایران) گذاشته نشان می دهد: «چنانچه تغییرات بارش چهار ماهه گذشته بصورت ماهانه و تجمعی در ایستگاههای سینوپتیك كشور ردیابی شود، این نتیجه به دست می آید که مجموع ریزش های جوی كشور در پایان مهرماه سال جاری معادل هشت و نیم میلیمتر بوده است در شرایطی که متوسط درازمدت آن طی این مدت پنج و پانزده صدم میلیمتر است که حاکی از کاهش چهل و پنج درصدی بارش در این ماه و وقوع خشکسالی فراگیر در اغلب نقاط کشور است.
براساس این گزارش ریزش های پراکنده در ماه های آبان و آذر نیز نتوانست از گسترش دامنه خشکسالی سراسری بکاهد. این در حالی ست که مسئولان دولتی، با علم به گسترش روزافزون خشکسالی معروف به خشکسالی دهه هشتاد که بنا به پیش بینی ها در اوایل دهه نود نیز ادامه خواهد یافت، هیچگونه برنامه ریزی ای نکرده اند.
کارشناسان می گویند خشکسالی پاییز میزان برداشت از آبهای انباشته پشت سدها، و سفره های آب زیرزمینی چنان افزایش یافته که امکان جایگزینی آن با بیشترین بارش ممکنه در زمستان و بهار وجود نخواهد داشت.
بنا به این گزارش با شروع فصل زمستان انتظار می رفت با افزایش ریزش ها، ضمن کاهش آثار زیانبار خشکی شدید پاییز، ریزش های جامد در ارتفاعات، پشتوانه ای برای چشمه ها و رودخانه ها در بهار باشد اما مجموع بارش ثبت شده در ایستگاه های کشور تا پایان دی ماه نشان داد که خشکسالی کماکان بر مناطق مختلف کشور سیطره دارد.
کارشناسان آب و هوایی می گویند باوجود بارش های اخیر بازهم نقشه خشکسالی سراسری ست و تنها راه مقابله جدی با آن تدبیر سراسری از سوی دولت است. همانگونه که در تاریخ ایران ثبت شده دولت های مرکزی زمانی عنوان عادل می یافتند که به مقابله جدی با خشکسالی یا دیواپوش می پرداختند.
بنا به اساطیر ایران تیشتر فرشته باران با آتش وازیشته که در ابرهای باران زا موجود است، بر سر نماینده اپوش می زند تا باران بر زمین فروریزد.
یک کارشناس آب نیز نوشته است: «بنا به مستندات تاریخی پادشاهانی همچون انوشیروان به این دلیل عادل خوانده شده اند که اقدام به ساخت کاریزها، سدها، چاه ها و تقسیم عادلانه آب میان مردم و کشاورزان می کرده اند. به گفته تاریخدانان تقویت دولت های مرکزی صرفا برای مقابله با خشکسالی ها صورت می گرفته است.»
این کارشناس افزوده است: «اگر پادشاهان پیشین ایران برنامه ریزی ناشی از پیش بینی وزیران و کارشناسان خود را برای پیشگیری پیگیری می کردند تا مانع از پیامدهای زیانبار خشکسالی شوند، دولت کنونی نیز با این همه امکانات مالی ناشی از درآمد نفت می تواند به مقابله با خشکسالی برخیزد.»
او همچنین با اشاره به راه های موجود برای مقابله با خشکسالی افزوده است: « راه دشوار: مدیریت درست منابع آبی موجود در کشور و راه ساده: افزایش واردات موادغذایی است. ظاهرا دولت گزینه دوم را پیشه کرده.»
یک کارشناس مرکز پایش خشکسالی استان اصفهان در گفتگو با خبرگزاری محیط زیست ایران (سبزپرس) گفته است: «خشکسالی را باید در درازمدت بررسی کرد و با این اوصاف خشکسالی ادامه می یابد.»
این کارشناس افزوده: حتا استان گیلان نیز امسال در قلمرو خشکسالی قرار گرفته که نتیجه آن نابودی شالیزارها در این استان است. کمبود برنج، گندم، جو، حبوبات و علوفه از نخستین پیامد آسیب های ناشی از خشکسالی در زمینه کشاورزی ست. کمبود آب آشامیدنی مردم در شهرها و روستاها نیز از جمله مصایب ناشی از فاجعه است.
یک کارشناس نوشته است: «ظاهرا ما آب وارد کشور نمی کنیم؛ اما میزان واردات میوه ها، حبوبات، غلات و دیگر اقلام خوراکی موید خرید آب به بهایی بسیار گزاف از خارج است.»
این کارشناس نوشته است: «بررسی ها نشان می دهد با مدیریت درست بهره گیری از همین میزان آب موجود در کشور می توان با صادرات فرآورده های کشارورزی اضافه موادغذایی مورد نیاز ساکنان کشورهای حوزه خلیج فارس و خاورمیانه را تامین کرد. و این عدم فعالیت اقتصادی را باید به عنوان یک زیان بزرگ ناشی از سوءمدیریت دولت ارزیابی کرد.»
یک کارشناس دیگر که موضوع خشکسالی را بررسی کرده از قول معاون فرهنگستان علوم آمریكا که در سمینار خرداد سال ۱۳۸۴ در تهران در این زمینه سخنرانی می کرد آورده است: «بیست سال پیش در كارخانجات فولادسازی آمریكا برای تولید یك تن فولاد دویست مترمكعب آب مصرف می شد لیكن امروزه به ده تا پانزده مترمكعب كاهش یافته است.»
این کارشناس نوشته است «تشكیل گردهمایی های متعدد با حضور صاحب نظران داخلی و خارجی می تواند به راهکاری اساسی برای مقابله با خشکسالی کمک کند. برای نمونه آخرین آن اجلاسیه مشترك فرهنگستان علوم ایران و آمریكا در خرداد سال ۱۳۸۴ بود كه وزارت جهاد كشاورزی مدیریت را ه اندازی آن را به عهده داشت.»