چند کارشناس اجتماعی و آموزشی در تحلیل بخشی از جنبههای جنبش اعتراضی «زن، زندگی، آزادی»، به رسانههای ایران گفتهاند «بلوغ اجتماعی» در نسل جدید نوجوانان و جوانان ایران موسوم به «دهه هشتادیها» سرعت گرفته است.
مصطفی مهرآیین، جامعهشناس و استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به وبسایت «خبرآنلاین» گفته است: این نسل، نسلی است که «فهم عمیقی از انسان دارد»، جهان را برای «آشتی» میخواهد، «درک درستتری» از زندگی دارد و قبل از اینکه فلسفه بخواند «خودش فیلسوف است.»
شهلا کاظمیپور، جمعیتشناس و عضو پیشین هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نیز گفته است: وقتی با این نسل صحبت میکند، متوجه میشود که آنها «به مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اشراف دارند.»
پس از شکلگیری موج اعتراضی و سراسری ماههای گذشته در ایران که بخشی از حاضران در آن خواهان لغو قوانین شرعی مربوط به پوشش شخصی افراد و تغییر حکمرانی در کشور شدند، بسیاری از تحلیلگران موتور محرک اجتماعی و بدنه اصلی این جنبش را نسل جدید، دهه هشتادیها یا قشر موسوم به «نسل Z» دانستند.
محمدتقی فلاحی، معلم و مدرس در موسسات آموزشی نیز بر این باور است که این نسل دنبال «هویت مستقل» خودش است و میخواهد امکانی برای «بروز اجتماعی» داشته باشند.
در این حال، احمد بخارایی، مدیر گروه مسائل و آسیبهای اجتماعی انجمن جامعهشناسی ایران درباره اینکه چرا در اعتراضات اخیر دهه هشتادیها «زیاد دیده شدند» معتقد است: معمولاً کسانی بیشتر دیده میشوند که «جلودار باشند» و «جرات و جسارت بیشتری» نسبت به سایرین دارا باشند.
مهدی قوامیپور، جامعهشناس شهری نیز در توصیف «نسل زِد» بر این باور است که «منافع، مطالبات و تعصبات ناسازگار» بین این نسل و نسلهای پیشین در ایران، علاوه بر تقابل «سنت و مدرنیته»، جنبههای «سیاسی و اعتقادی» نیز یافته است.
«نسل زِد» (Z Generation) که در سطح جهانی و بومی در برگیرنده «متولدین نیمه دوم دهه هفتاد و کل دهه هشتادیها» میشود، بیشترین میزان شرکت کنندگان در اعتراضات سراسری اخیر و بیشترین نسل دارای بازداشتی در این چند ماه را نیز شامل شدهاند.
از سوی دیگر، محمدرضا نیکنژاد، معلم مدارس تهران گفته که در نسلها گذشته، فرزندان در «خانه، مدرسه و جامعه» تحت تاثیر «بزرگترها» بودند، طوریکه «تصور میشد دانا کسی است که سن بیشتری دارد»، اما «امکانات و شرایط امروزی جوامع» در جهان و ایران سبب شده این تابو شکسته شود، یعنی «اقتدار دانایی که نزد بزرگترها بود شکسته شد.»
در این میان، برخی نیز همچون نرگس ملکزاده، مدرس آموزش و پرورش در توصیف این نسل، معتقدند: دهه هشتادیها «در این اعتراضات متولد نشدهاند»، آنها فرزندان نسلی هستند که «خودشان معترض خاموشاند.»