یک روز پس از سخنرانی وزیر خارجه جمهوری اسلامی و دفاع از کارنامه حقوق بشری حکومت در ایران، ۵۴ کشور با صدور بیانیه مشترکی ضمن محکومیت نقض حقوق بشر در ایران خواستار توقف استفاده از مجازات اعدام در ایران شدند.
در دومین روز از پنجاه و دومین نشست شورای حقوق بشر در مقر سازمان ملل در ژنو، این بیانیه مشترک توسط کریستین گیلرمت، معاون وزیر خارجه کاستاریکا قرائت شد.
کشورهای امضا کننده این بیانیه که از لحاظ تعداد کم‌سابقه است، از مناطق مختلف جهان هستند. نکته‌ای که نشان از گستردگی پشتیبانی از محتوای این بیانیه دارد.
شیلی، اکوادور، اروگوئه، پرو، کلمبیا و کاستاریکا در کنار انگلستان، کانادا، امریکا و کشورهای اروپایی از جمله امضا کنندگان این بیانیه مشترک هستند.
کشورهای امضا کننده این بیانیه که تمرکز آن بر استفاده از مجازات اعدام علیه معترضان است، جمهوری اسلامی را به دلیل بهره‌گیری از مجازات اعدام برای «ایجاد ترس» و ساکت کردن مخالفان محکوم کرده‌اند. ابراز نگرانی شدید از نقض گسترده استانداردهای بین‌المللی آیین دادرسی عادلانه، از جمله ممانعت از دسترسی به وکیل انتخابی و استفاده از «شکنجه» برای اعتراف‌گیری بخش مهمی از این بیانیه مشترک است.
این بیانیه همچنین از مقامات جمهوری اسلامی می‌خواهد که با مکانیزم‌های موجود حقوق بشری سازمان ملل همکاری لازم را انجام دهد.
جمهوری اسلامی سال‌هاست که اجازه بازدید به گزارشگر «ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران» را نداده است.
چند ماه پیش و در پی وخیم‌تر شدن وضعیت حقوق بشر در ایران، شورای حقوق بشر سازمان ملل، کمیته حقیقت‌یابی را تشکیل داد تا به موارد نقض گسترده حقوق بشر در ایران، که در پی اعتراضات سراسری پس از کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد روی داد بپردازد. مقامات جمهوری اسلامی از همان ابتدا اعلام کردند که این کمیته را به «رسمیت» نخواهند شناخت.
قرائت این بیانیه مشترک توسط کاستاریکا که یک عضو «غیر غربی» شورا محسوب می‌شود، نیز کم‌سابقه است. پیش از این در سپتامبر ۲۰۲۲ بیانیه مشترک ۵۹ کشور در محکومیت سرکوب اعتراضات سراسری در ایران، برای نخستین بار توسط یک کشور «غیر غربی» که شیلی بود قرائت شده بود.
پیش از این و در سال‌های گذشته، دستکم سه بیانیه مشترک دیگر توسط کشورهای عضو در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران در شورای حقوق بشر قرائت شده است که همواره تعداد حامیان آن رو به افزایش بوده است.
در ماه مارس ۲۰۱۸ بیانیه مشترکی که توسط ایالات متحده امریکا در مورد ایران قرائت شد، از سوی ۲۵ کشور دیگر مورد حمایت قرار گرفته بود. بیانیه مشترک دیگری که در ماه سپتامبر ۲۰۲۰ توسط آلمان قرائت شد، حمایت ۴۸ کشور را با خود همراه داشت و بیانیه مشترکی که چند ماه پیش (سال گذشته میلادی) توسط شیلی در شورای حقوق بشر قرائت شد، ۵۹ کشور از آن حمایت کرده بودند.
