در دومین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ که به برنامه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اختصاص داشت، کاندیداها بدون شرح روشنی از برنامه‌های خود در این زمینه‌ها، تلاش کردند توجه اقشار مختلف جامعه از جمله اقوام، مذاهب، زنان، کارگران، و اقشار آسیب‌پذیر و کم‌برخوردار را جلب کنند که هم‌زمان واکنش‌های شهروندان در فضای مجازی را در پی داشت.
نظرسنجی ها درباره شرکت نکردن بیشتر مردم در این دور از انتخابات، یکی از موضوعات مطرح‌شده در همین مناظره بود. نظرسنجی ایسپا، مشارکت در انتخابات را تنها سی و هشت درصد پیش‌بینی کرده است و بر اساس نظرسنجی موسسه گمان، حدود هفتاد و پنج درصد از مردم می گویند انتخابات را تحریم کنند.
نامزدهای انتخابات در جریان برگزاری مناظره هجدهم خرداد ماه، نسبت به نحوه برگزاری مناظره‌ها و پرسش‌های مطرح شده انتقاد کردند.
عبدالناصر همتی با اشاره به انتقاد مردم و تحلیلگران به شیوه برگزاری مناظره، گفت که مردم می‌گویند این مناظره‌ها «مسابقه هفته» - اشاره به یک برنامه سرگرم‌کننده در دهه هفتاد در ایران - شده است.
علیرضا جلیلی نیز تاکید کرد: «تعارف را کنار بگذاریم. این نوع مناظره و سوالات و پاسخگویی می‌تواند مردم را کمک کند؟ موضوعات مردم اصلا در این بحث‌ها نمی‌آید. در این فرصت پنج دقیقه و سه دقیقه حرف‌هایی بیان می‌شود که کمکی به انتخاب مردم نمی‌کند.»
سعید جلیلی گفت: «اگر نامزدها موافقند اصلاح را از همین جا شروع کنیم تا مناظره بعدی این طوری نباشد. نمی‌خواهیم که تست هوش بگیریم. اصلا اوپن‌بوک باشد برویم بخوانیم و برنامه بدهیم تا مردم انتخاب کنند.»
- همتی: آمده‌ام پلی بزنم بین دیپلماسی ظریف و میدان حاج قاسم
عبدالناصر همتی تاکید کرد که آمده تا پلی بزند بین «دیپلماسی ظریف» و «میدان حاج قاسم» (قاسم سلیمانی).
او انتخابات این دوره را «انحصاری» نامید که «می‌خواهد نفس شهروندان را بگیرد» و با انتقاد از آن گفت: «انحصار عامل اصلی فساد و ناکارآمدی است.»
همتی با نام بردن از گروه‌های تحت آسیب ازجمله کولبران، زنان سرپرست خانوار، افراد دارای معلولیت، کودکان کار و کارگران، گفت: «هدف اصلی دولت من این‌ها هستند».
همتی با تاکید بر «اعطای مسئولیت بر اساس شایستگی»، قول داد که در دولت احتمالی‌اش از «اقوام و مذاهب» استفاده خواهد کرد و «حداقل سه برابر» بیشتر از حالا زنان را در دولتش به کار خواهد گرفت.
او با بیان این که «مخالف بازداشت معتادان» است، تاکید کرد: «با داغ و درفش نمی‌توان با معتادها برخورد کرد. این‌ها حجم عظیمی از مردم ما هستند و باید توجه جدی بهشان بکنیم.»
او قول داد که «به زندگی اجتماعی اقتصادی معلولان توجه جدی» بکند.
- رئیسی: نسبت به مسئولیتی که در هر دوره داشته‌ام پاسخگو هستم
ابراهیم رئیسی با بیان این که در مناظره پیشین در حق او «بداخلاقی» شده و بر همین اساس به او وقت برای «حق دفاع» داده شده، گفت: «از این حق استفاده نمی‌کنم. به مردم واگذار می‌کنم خودشان دفاع خواهند داشت.»
در حالی که در مناظره نخست، مهرعلیزاده و همتی با ترکی حرف زدن تلاش کردند نظر مردم مناطق ترک‌زبان ایران را جلب کنند. در مناظره دوم، رئیسی از «آذری‌زبان‌ها برای لطف و کرامت و عنایت‌شان نسبت به خود» تشکر کرد.
رئیسی با اشاره به فاصله طبقاتی که «محصول بی‌عدالتی و سیاست‌های نادرست اقتصادی» است، گفت که «اگر رای بیاورم، بخش‌نامه‌هایی که منجر به این فاصله می‌شود، لغو می‌کنم.»
او همچنین تاکید کرد که برای مدیران «گشت ارشاد» خواهد گذاشت.
- رضایی: مشکلات مردم با حرف مفت حل نمی‌شود
محسن رضایی خطاب به مردم گفت که «مشکلات شما با شعار و شعبده‌بازی و حرف مفت حل نمی‌شود.»
محسن رضایی نیز تلاش کرد رای آذری‌زبان‌ها و ترک‌ها را به خود جلب کند و با بیان این که «آذربایجان سر ایران است»، با یادآوری خاطراتش با مهدی باکری، گفت: «به او می‌گفتم آقا مهدی، یاشاسین آذربایجان!». اما او کلمه «یاشاسین» به معنی «زنده باد» در ترکی را به اشتباه «یاساشین» تلفظ کرد.
او دولت روحانی را «دولت خواب‌آلوده‌ای» خواند که «شب می‌خوابند و قیمت بنزین را چند برابر می‌کنند و مردم می‌ریزند توی خیابان و آن اتفاق‌ها می‌افتد.» سپس تاکید کرد که «من مطمئنم ملت ایران با مشکلات ایران خداحافظی کرد.»
محسن رضایی با اشاره به شدت «گرانی، بیکاری، فساد و تورم»، این دوره را «سخت‌ترین دوره زندگی بعد از انقلاب» دانست که «حتی بدتر از دوران جنگ» است.
- جلیلی: کشور با نمایش اداره نمی‌شود
سعید جلیلی «فرهنگ غلط سیاسی و نظام اجرایی و اداری کشور» را عامل بی‌اعتمادی مردم دانست و گفت: «این موضوعی فراگیر است، نه مربوط به جناحی خاص». او تاکید کرد که «برای جلب اعتماد مردم رفتار مسئولان باید درست بشود.»
به گفته جلیلی، «اگر در فرهنگ سیاسی کشور نمایش جای کار واقعی را گرفت نمی‌توانید انتظار داشته باشید کارها جلو برود. با نمایش کشور اداره نمی‌شود.»
او با انتقاد از دولت فعلی، تاکید کرد: «یک تیر شلیک می‌کنید و هر جا خورد می‌گویید هدف همان جاست.»
- مهرعلیزاده: حق گفتم، رئیسی شش کلاس سواد دارد
محسن مهرعلیزاده با تاکید بر این که «مواضع جمهوری اسلامی مواضع درستی است» گفت «همه امکانات و تصمیم‌گیران کشور در همه قوا باید همکاری بکنند که این سری برجام به نتیجه برسد.»
او همچنین با اشاره به اظهارات رئیسی مبنی بر «دلجویی آذری‌زبان‌ها»، گفت: «این جا آذری‌زبانی نبوده که به او توهین کند. در آذربایجان، زنجان، همدان، حتی خوزستان و خراسان و ... ترک‌زبان داریم. آقای رئیسی به این موضوع توجه کنند.»
مهرعلیزاده همچنین با اشاره به طرح مسئله «بداخلاقی» از سوی رئیسی، تاکید کرد: «ایشان قاضی هستند، بیشتر توجه کنند که اخلاق را چه و بداخلاقی را چه تعریف می‌کنیم. اگر درباره مدرک آقای رئیسی چیزی گفتم، مطلب حقی بود. ایشان ۶ کلاس درس خوانده‌اند. بعد به حوزه رفته‌اند و بعد معادل‌سازی کرده و سپس دکترا گرفته‌اند.»
مهرعلیزاده همچنین قول داد که در دولت احتمالی‌اش «سه وزیر زن» و در «هر استان یک معاون استاندار زن» خواهد داشت.
- قاضی‌زاده هاشمی: این سری شوآف جواب نمی‌دهد
قاضی‌زاده هاشمی با بیان این که «نظام اداری کشور مشکل نحوه تقسیم وظایف دارد»، گفت که اگر رییس‌جمهور بشود، با بازتعریف «مسئولیت دولت»، «وزارت‌خانه‌های بخشی و موضوعی» دایر خواهد کرد که «در کنارش شوراهای بالادستی» خواهد بود.
قاضی‌زاده تاکید کرد که «این سری شوآف جواب نمی‌دهد» و از نامزدها در این دوره از انتخابات خواست درباره برنامه‌هایشان حرف بزنند.
او با بیان این که «ما نسل جایگزینیم»، گفت آمده‌ایم تا «سفره انقلاب را بتکانیم که مال مردم است.»
- زاکانی: مسببان وضع موجود مظلوم‌نمایی می‌کنند
علیرضا زاکانی با بیان این که «موضوع جمعیت به نقطه بحرانی رسیده و رشد جمعیت و نرخ باروری وضعیت اسفناک دارد»، با انتقاد از عملکرد دولت کنونی، گفت که دولتش بر «تعلیم و تربیت، تحکیم خانواده رشد جمعیت، احیای تن‌درستی و صیانت از محیط زیست» تاکید خواهد کرد و با تامین «بیمه زوج‌های نابارور» به افزایش نرخ باروری کمک خواهد کرد و با حل مشکلات مسکن، امکان ازدواج جوانان را «تسهیل» خواهد کرد.
زاکانی با بیان این که «مسببان وضع موجود امروز مدعی‌اند و مظلوم‌نمایی می‌کنند»، تاکید کرد: «این که امکان کشور را به سه برادر بدهند ظلم بزرگی است که به فضل الهی ریشه آن را خواهیم کند.»
او همچنین در انتقاد به عبدالناصر همتی، تاکید کرد: «تورم ۴۹ درصدی و ۵۲ درصدی را دوستان آقای همتی ساماندهی کرده‌اند. مایه خجالت است. مردم از این ناراحتند.»
- واکنش‌ها در فضای مجازی
دومین مناظره کاندیداهای سیزدهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری، هم‌زمان واکنش‌هایی نیز در فضای مجازی برانگیخت.
علیرضا کیانی، فعال سیاسی، با اشاره به اظهارات نامزدهای انتخاباتی گفت: «ایران‌دوستانی که گمان می‌کنند برای حفظ ایران ناچار به تحمل این رژیم هستند، خوب به قوم و قبیله بازی این عصاره‌های شورای نگهبان بنگرند.»
محمد مساعد، روزنامه‌نگار، نوشته که مناظره‌ها «نشان می‌دهد سال‌ها حذف سیستماتیک استعدادها و توانایی‌ها چه بر سر ایران آورده» است.
حسین رزاق، با یادآوری وقایع سال ۱۳۷۸ و با طرح حضور علیرضا زاکانی در سرکوب معترضان، نوشته است: «امروز تو کاندیدای ریاستی، اما هنوز کسی نمی‌داند سعید زینالی کجاست.»
