گروهی متشکل از ۴۷ سناتور جمهوریخواه در نامه‌ای سرگشاده به آیت الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، هشدار دادند که هر گونه توافق هسته‌ای که با باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده امضا شود، پس از پایان دوره ریاست جمهوری او می‌تواند اعتبار نداشته باشد.
این نامه را سناتور تام کاتن، به امضای تمامی رهبری حزب جهوریخواه در سنا، و همچنین سناتورها مارکو روبیو و تد کروز، دو نفر از نامزدهای احتمالی جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ رسانده است.
در واکنش به این نامه، سخنگوی کاخ سفید روز دوشنبه گفت این نامه یک استراتژی حزبی با هدف تضعیف توانایی رئیس جمهوری آمریکا برای هدایت سیاست خارجی، و پیشبرد منافع امنیت ملی کشور در اطراف جهان است.
جاش ارنست به خبرنگاران گفت واقعیت آن است که تلاش های جاری توسط ایالات متحده در کنار متحدان بین المللی آن، در پی تعهد عمده و معنادار دولت ایران برای محدود کردن برنامه اتمی است.
باربارا باکسر عضو ارشد دموکرات کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نیز با صدور بیانیه ای، نامه جمهوریخواهان را یک اقدام «گستاخانه» برای «خرابکاری» در مذاکراتی دانست که به گفته او هدفش جلوگیری از تولید سلاح اتمی در ایران است.
او این نامه را «عجیب، نامناسب، و توطئه ای» در مسیر رسیدن به یک توافق جامع و امکان حل مسالمت آمیز این موضوع دانست. به گفته او، حل مسالمت آمیز پرونده هسته‌ای ایران به نفع آمریکا، اسرائیل و جهان است.
وزیر امور خارجه ایران نیز این نامه را صرفا یک «ترفند تبلیغاتی» خواند و گفت «هیچ ارزش حقوقی ندارد.» به گزارش خبرگزاری ایرنا، محمد جواد ظریف گفته است امضاکنندگان نامه سرگشاده به آیت الله خامنه ای «با حقوق بین الملل بیگانه هستند.»
به گزارش جاش راجین خبرنگار بلومبرگ، هدف نامه سناتورها تنها دلسرد کردن ایران از امضای توافق نیست، بلکه قصد دارد کاخ سفید را تحت فشار بگذارد که به کنگره آمریکا، تا حدی در روند امضای توافق احتمالی با ایران قدرت اعمال نظر دهد.
در این نامه خطاب به آیت الله خامنه‌ای آمده است «در حالی که مذاکرات اتمی شما با دولتمان را نظاره می‌کنیم، متوجه شده‌ایم که ممکن است شما بطور کامل به نظام قانون اساسی ما توجه نکنید ... هر چیزی که به تایید کنگره نرسد، صرفا یک توافق اجرایی است.»
این ۴۷ سناتور آمریکایی همچنین نوشته‌اند که «رئیس جمهوری بعدی می‌تواند چنین توافق اجرایی را، با حرکت یک قلم لغو کند و کنگره آینده هم می‌تواند شرایط توافق را تغییر دهد.»
به نوشته خبرگزاری بلومبرگ حامیان کنترل تسلیحات و حامیان مذاکرات با ایران می‌گویند رئیس جمهوری بعدی آمریکا و کنگره آینده کار دشواری برای لغو و یا تغییر هرگونه توافق با ایران خواهند داشت، مخصوصا اگر این توافق منطقا خوب صورت گرفته باشد.
خبرنگار بلومبرگ می گوید افراد بسیاری از جمهوریخواهان امیدوارند که با اشاره به شکننده بودن توافق بلندمدت بدون تایید کنگره - موردی که آیت الله خامنه ای نیز به آن اشاره کرده است - حکومت ایران ممکن است در امضای چنین توافقی بازنگری کند.
خبرنگار بلومبرگ می گوید سناتور کاتن به او گفته است: آیت الله های ایران باید پیش از قبول هرگونه توافق اتمی بدانند که ریسک پذیرفتن هرگونه توافق یکجانبه اجرایی با خودشان است.
موضوع توافق احتمالی اتمی با ایران وارد کمپین انتخابات ۲۰۱۶ جمهوریخواهان نیز شده است. جب بوش، فرماندار سابق ایالت فلوریدا ماه گذشته میلادی در شورای شیکاگو علیه مذاکرات با ایران سخن گفت. ریک پری، فرماندار سابق تکزاس نیز در ویدیویی از مذاکرات با ایران انتقاد کرد و خواستار نظارت کنگره شد.
آقای پری گفت یک توافق کنترل تسلیحاتی که در آن نقش کنگره نادیده گرفته شده باشد، به امنیت ما آسیب می زند و متحدان ما را به خطر می اندازد و رئیس جمهوری آینده باید در آن بازنگری کند.
جمهوریخواهان همچنین یک استدلال تازه دارند که طبق آن خواستار ایفای نقش در روند دیپلماتیک با ایران هستند: جو بایدن، معاون کنونی رئیس جمهوری آمریکا، زمانی که رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود، در نامه ای به کالین پاول وزیرخارجه وقت، به طور مشابه اصرا کرده بود «پیمان مسکو» در مورد تسلیحات استراتژیک اتمی با روسیه در سال ۲۰۰۲ به تایید کنگره برسد.
نامه سناتورها تازه ترین تلاش آنها از هر دو حزب است که اطمینان یابند کنگره در مورد توافق احتمالی با ایران بتواند اعمال نظر کند. سناتور باب کورکر، لیندزی گراهام، تیم کین، و باب منندز یک لایحه که هنوز به رای گیری گذاشته نشده دارند که بررسی توافق احتمالی اتمی با ایران را در کنگره ضروری می کند. دموکرات ها و جمهوریخواهان نیز در سایه تهدید رئیس جمهوری به وتوی چنین طرحی در صورت تصویب، در مورد چگونه پیش رفتن در این مورد با هم بحث می کنند.
بلومبرگ می نویسد اما سناتورهای هر دو حزب در این نکته متحد هستند که بالاخره دولت برای موفقیت هرگونه توافق اتمی با ایران، به موافقت آنها احتیاج خواهد داشت. هنوز نشانه ای که بگوید باراک اوباما به چنین موضوعی معتقد است، دیده نمی شود، و اگر به موافقت کنگره معتقد است، آیا برنامه ای برای وارد کردن معنا دار کنگره به این ماجرا دارد؟
وزیر امور خارجه ایران در واکنش به نامه سناتورهای جمهوریخواه همچنین گفته است که آنها علاوه بر این که با حقوق بین الملل بیگانه هستند، «بطور کامل با ریزه کاری های قانون اساسی خود در مورد اختیارات رئیس جمهور آمریکا در اجرای سیاست خارجی نیز آشنا نیستند.»
به گفته آقای ظریف «دولت ها نماینده کل حاکمیت و مسئول روابط خارجی کشور خود و ملزم به اجرای تعهداتی هستند که در روابط با دیگر دولت ها می پذیرند و نمی توانند به بهانه مقررات داخلی از اجرای تعهدات بین المللی خود سرباز زنند» و «تغییر دولت در هیچ کشوری به معنای منتفی شدن تعهدات بین المللی آن کشور نیست.»
وزیر خارجه ایران پیشتر در گفتگو با «هفته نامه صدا» از احتمال طرح توافق اتمی ایران و قدرت های جهانی در شورای امنیت سازمان ملل متحد سخن گفته بود.
به گزارش سایت خبرآنلاین، آقای ظریف گفت که توافق اتمی می تواند به شکلی در شورای امنیت مطرح شود که «یک توافق بین المللی و الزام آور برای همه دولت ها» باشد.
آقای ظریف همچنین در این مصاحبه گفته در دور اخیر مذاکرات اتمی که در سوئیس برگزار شد، در مورد جزئیات فنی پیشرفت های زیادی صورت گرفت اما «قسمت های قابل توجهی را داریم که باید روی آنها توافق کنیم.»