ما همه لعبتكانيم و فلك لعبت باز
از روی حقيقتي نه از روی مجاز
"عمر خیام"
مردم ايران با هنر نمایش عروسکی غریبه نیستند . با نگاهي گذارا به نقاط مختلف ايران به راحتی حضور عروسک در نمایش های بومی برخاسته از فرهنگ جغرافیایی دیده می شود . البته گذشت زمان وبه حسب آن، بده بستانهای فرهنگی ملل مختلف و ورود داستان های غیر بومی را نیز نباید نادیده انگاشت که در اجرا، رنگ بومی به خود گرفته و غریبگیش حس نمی شود.
در مورد پیشینه تاریخی هنر نمایش عروسکی در ایران، بهرام بيضايي در كتاب نمايش در ايران معتقد است كه از دوره اسلامي اين نمايش ها ( نمايش عروسكي ) تا قرن چهار اطلاع دقیقی در دست نيست و از قرن پنجم به بعد است كه در شعرهاي شاعران اشاره به اين نمايش ها و تعدادي از واژه هاي آنان ديده مي شود.اسدی طوسی(قرن پنجم)در گرشاسبنامه در توصیف زندگی و طبیعت،ازواژهای هنر نمایش کمک می گیرد و این چنین بیان می کند: طبیعت در دست دو پرده ( ظاهرا شب و روز) آویخته است و از این رو تصاویر با سایه هاي گوناگون به هيئت جانداران بيرون مي آيند.البته در پيش از اين هم نمايش عروسكي وجود داشته اما به دلیل محدوديت های ديني و اجتماعی كمتر خودنمايي کرده است.
بدون شک، هنر نمایش عروسکی در ایران رامی توان در زمره یکی از مظلومترین هنرها قلمداد کرد. علیرغم تمام مشکلات پیش رویش،سر پا ماند،تا آرام ارام فلسفه و نقش حضور خود را از المانی خارج ازچارچوب های دینی تا ابزاری لازم جهت ارائه لازمه های دین در میان مردم به شکل تاثیر گذار امروزیش بدل کند.برخلاف ایران، تحقيقات محققان نشان می دهد که در غرب عروسكها براي مقاصد مذهبي استفاده مي گرديد..
شامانيسم علم تحقيق درباره انسانهايي با قدرت ماورایی است و به فرد صاحب علم ، شمن يا شامان گفته مي شده .
زیباترین نمونه های نمایش عروسکی درایران رادر مناطق آذربایجان،کردستان و شمال ایران، می توان دیدکه هرکدام به نوبه خودبا پیشینه ای تاریخی ،مناسبت های خاصی را در قالب داستان های نمایشی به مخاطب خود ارائه می دهند.اگردر مناسبت های خاص به این مناطق سفرکرده و شانس حضور در این نمایش ها را داشته اید،به واقع دیده اید که این نمایش ها،علیرغم تکراری بودنشان،کماکان تماشگر خود را به وجد،خنده و یا حتی گریه می اندازند.این نمایش ها چکیده فرهنگی آن جغرافیاست که به جرات می توان گفت به زبان فراگیر هنر نمایش،حتی مخاطب غیربومی اش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.برای نمونه،مراسم تمناي باران در آذربایجان و كتراكيشه درگيلان اشاره کرد.
ویژگی اصلی شخصیتی قهرمان داستان ها در هنرهای نمایشی ایران و عامل ماندگاری آنها، سادگیشان است.
با توجه به جایگاه نمایش عروسکی در میان مردم و با وجود اینکه امروزه کمتر سراغی از آن هست اما در دوهه اخیر، نوع حضورهنر نمایش عروسکی در ایران رنگ دیگری به خودگرفته است.از اجرای عمومی در محافل کوچک و خودمانی تا حضورش در سینما.
شاید اولین چیزی که ازترکیب نمایش عروسکی و سینما به ذهن خطور می کند،شخصیت و داستان های کلاه قرمزی است.این شخصیت عروسکی و محبوب میان ایرانیان،جوان بیست ساله ای است که در واقع محصول تاریخ هنر نمایش عروسکی و اندیشه تیزبین خالقان آن است که پله های اوج را یکی پس از دیگری از نمایش های محفلی تا برنامه تلویزیونی و دست آخر سینما طی کرد.
اگرچه امروزه رمقی بر نیاکان کلاه قرمزی از مبارک ویاقوت درهنرخیمه شب بازی باقی نمانده اما شکی نیست در هربارهنرنمایی کلاه قرمزی بر روی پرده های سینما به مثابه یک عروسک،به نسل جدید خود خواهند بالید.عروسکی که در اجرا، گوی سبقت را از بازیگران حرفه ای ربوده.
در دنیای دیجیتال امروز که دسترسی به محصولات سمعی و بصری از هر نوعش برای هر نوع سلیقه ای به راحتی میسر است، راز محبوبیت کلاه قرمزی در میان کودکان نسل جدید تا آدم هایی که حالا سنی از آنها گذشته چیست و این سرودست شکستنها برای تهیه بلیط تماشای فیلم های سینمایی کلاه قرمزی برای چه معنایی دارد؟
ایرج طهماسب و حمید جبلی،دو هنرمند متفکر و خالق شخصیت کلاه قرمزی،از همان ابتدا با علم کامل به فلسفه وجودی هنر نمایش عروسکی و شناخت بی نقص از جامعه ایران با تنوعات فرهنگی،رگ خواب مخاطب خود را گرفتند و درپرداخت شخصیتی کلاه قرمزی و دوستانش،هنرنمایی بزرگی از خود نشان دادند.معصومیت ،سادگی و در عین حال اعتماد به نفس شخصیت ها به همراه چاشنی طنزدر داستان ها که اساس هنر نمایش های عروسکی ایرانی است،راز ماندگاری نمایش های کلاه قرمزی است.
حالا سومین اثراز مجموعه فیلم های سینمایی عروسکی کلاه قرمزی، پس از کشمکش ها و اختلافات فراوان بین حوزه هنری و شورای صنفی نمایش،روز ٢٦ مرداد ١٣٩١روی پرده رفت تا با فروش١٠٢ میلیون تومانی در دو روز نخست نمایش ،باز این حقیقت را نمایان کند که هنر نمایش عروسکی هنوز جایگاه خود را در جامعه حفط کرده حتی به شیوه مدرنش.
از روی حقيقتي نه از روی مجاز
"عمر خیام"
مردم ايران با هنر نمایش عروسکی غریبه نیستند . با نگاهي گذارا به نقاط مختلف ايران به راحتی حضور عروسک در نمایش های بومی برخاسته از فرهنگ جغرافیایی دیده می شود . البته گذشت زمان وبه حسب آن، بده بستانهای فرهنگی ملل مختلف و ورود داستان های غیر بومی را نیز نباید نادیده انگاشت که در اجرا، رنگ بومی به خود گرفته و غریبگیش حس نمی شود.
در مورد پیشینه تاریخی هنر نمایش عروسکی در ایران، بهرام بيضايي در كتاب نمايش در ايران معتقد است كه از دوره اسلامي اين نمايش ها ( نمايش عروسكي ) تا قرن چهار اطلاع دقیقی در دست نيست و از قرن پنجم به بعد است كه در شعرهاي شاعران اشاره به اين نمايش ها و تعدادي از واژه هاي آنان ديده مي شود.اسدی طوسی(قرن پنجم)در گرشاسبنامه در توصیف زندگی و طبیعت،ازواژهای هنر نمایش کمک می گیرد و این چنین بیان می کند: طبیعت در دست دو پرده ( ظاهرا شب و روز) آویخته است و از این رو تصاویر با سایه هاي گوناگون به هيئت جانداران بيرون مي آيند.البته در پيش از اين هم نمايش عروسكي وجود داشته اما به دلیل محدوديت های ديني و اجتماعی كمتر خودنمايي کرده است.
بدون شک، هنر نمایش عروسکی در ایران رامی توان در زمره یکی از مظلومترین هنرها قلمداد کرد. علیرغم تمام مشکلات پیش رویش،سر پا ماند،تا آرام ارام فلسفه و نقش حضور خود را از المانی خارج ازچارچوب های دینی تا ابزاری لازم جهت ارائه لازمه های دین در میان مردم به شکل تاثیر گذار امروزیش بدل کند.برخلاف ایران، تحقيقات محققان نشان می دهد که در غرب عروسكها براي مقاصد مذهبي استفاده مي گرديد..
شامانيسم علم تحقيق درباره انسانهايي با قدرت ماورایی است و به فرد صاحب علم ، شمن يا شامان گفته مي شده .
زیباترین نمونه های نمایش عروسکی درایران رادر مناطق آذربایجان،کردستان و شمال ایران، می توان دیدکه هرکدام به نوبه خودبا پیشینه ای تاریخی ،مناسبت های خاصی را در قالب داستان های نمایشی به مخاطب خود ارائه می دهند.اگردر مناسبت های خاص به این مناطق سفرکرده و شانس حضور در این نمایش ها را داشته اید،به واقع دیده اید که این نمایش ها،علیرغم تکراری بودنشان،کماکان تماشگر خود را به وجد،خنده و یا حتی گریه می اندازند.این نمایش ها چکیده فرهنگی آن جغرافیاست که به جرات می توان گفت به زبان فراگیر هنر نمایش،حتی مخاطب غیربومی اش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.برای نمونه،مراسم تمناي باران در آذربایجان و كتراكيشه درگيلان اشاره کرد.
ویژگی اصلی شخصیتی قهرمان داستان ها در هنرهای نمایشی ایران و عامل ماندگاری آنها، سادگیشان است.
با توجه به جایگاه نمایش عروسکی در میان مردم و با وجود اینکه امروزه کمتر سراغی از آن هست اما در دوهه اخیر، نوع حضورهنر نمایش عروسکی در ایران رنگ دیگری به خودگرفته است.از اجرای عمومی در محافل کوچک و خودمانی تا حضورش در سینما.
شاید اولین چیزی که ازترکیب نمایش عروسکی و سینما به ذهن خطور می کند،شخصیت و داستان های کلاه قرمزی است.این شخصیت عروسکی و محبوب میان ایرانیان،جوان بیست ساله ای است که در واقع محصول تاریخ هنر نمایش عروسکی و اندیشه تیزبین خالقان آن است که پله های اوج را یکی پس از دیگری از نمایش های محفلی تا برنامه تلویزیونی و دست آخر سینما طی کرد.
اگرچه امروزه رمقی بر نیاکان کلاه قرمزی از مبارک ویاقوت درهنرخیمه شب بازی باقی نمانده اما شکی نیست در هربارهنرنمایی کلاه قرمزی بر روی پرده های سینما به مثابه یک عروسک،به نسل جدید خود خواهند بالید.عروسکی که در اجرا، گوی سبقت را از بازیگران حرفه ای ربوده.
در دنیای دیجیتال امروز که دسترسی به محصولات سمعی و بصری از هر نوعش برای هر نوع سلیقه ای به راحتی میسر است، راز محبوبیت کلاه قرمزی در میان کودکان نسل جدید تا آدم هایی که حالا سنی از آنها گذشته چیست و این سرودست شکستنها برای تهیه بلیط تماشای فیلم های سینمایی کلاه قرمزی برای چه معنایی دارد؟
ایرج طهماسب و حمید جبلی،دو هنرمند متفکر و خالق شخصیت کلاه قرمزی،از همان ابتدا با علم کامل به فلسفه وجودی هنر نمایش عروسکی و شناخت بی نقص از جامعه ایران با تنوعات فرهنگی،رگ خواب مخاطب خود را گرفتند و درپرداخت شخصیتی کلاه قرمزی و دوستانش،هنرنمایی بزرگی از خود نشان دادند.معصومیت ،سادگی و در عین حال اعتماد به نفس شخصیت ها به همراه چاشنی طنزدر داستان ها که اساس هنر نمایش های عروسکی ایرانی است،راز ماندگاری نمایش های کلاه قرمزی است.
حالا سومین اثراز مجموعه فیلم های سینمایی عروسکی کلاه قرمزی، پس از کشمکش ها و اختلافات فراوان بین حوزه هنری و شورای صنفی نمایش،روز ٢٦ مرداد ١٣٩١روی پرده رفت تا با فروش١٠٢ میلیون تومانی در دو روز نخست نمایش ،باز این حقیقت را نمایان کند که هنر نمایش عروسکی هنوز جایگاه خود را در جامعه حفط کرده حتی به شیوه مدرنش.