Američki predsjednik Joe Biden saopštio je u utorak, 8. marta, da je zabranio uvoz ruske nafte i drugih energenata.
SAD proizvodi sopstveni prirodni gas, pritom ta zemlja nije vodeći kupac ruske nafte, te odluka o zabrani uvoza energenata neće imati velike posljedice ni na rusku ni na američku ekonomiju.
Pun efekat sankcije bi imale ukoliko bi se njima pridružili i evropski partneri. Međutim, to je zasada manje izvjesno. Zašto?
Zato što Evropa mnogo više zavisi od ruskih energenata.
Koje izvore energije Evropska unija najviše koristi?
Nafta je najviše korišteno gorivo u Evropskoj uniji. Slijedi prirodni gas. Zajedno, ta dva energenta činili su 60,5 odsto ukupne potrošnje u 2020, pokazuju podaci sajta za statistiku Statista.
Potrošnja nuklearne energije, te iste godine, nadmašila je potrošnju uglja.
Hidroelektrična energija i obnovljiva goriva zajedno čine deset odsto ukupne potrošnje primarne energije u EU.
Koliko ruske nafte i prirodnog gasa ide u Evropu?
Rusija je treći najveći proizvođač nafte u svijetu i drugi najveći proizvođač prirodnog gasa. U Evropi pokriva 25 odsto snabdijevanja naftom i 30 do 40 odsto gasom.
Snabdijevanje gasom za Evropu je problematičnije zbog prirode procesa isporuke - nabavka od drugih proizvođača bila bi mnogo skuplja i komplikovanija.
Posljednji podaci Eurostat-a pokazuju da oko 47 odsto gasa koji je EU uvezla u prvoj polovini 2021. godine dolazi iz Rusije.
Što se tiče članica Unije, zemlje centralne i istočne Evrope najvše zavise od ruskog gasa: Finska, Estonija, Letonija, Češka, Mađarska, Slovačka, Austrija, Slovenija, Rumunija i Bugarska.
Sudbina Sjevernog toka
Njemačka je također spada u države EU koje najviše zavise od ruske energije.
Sjeverni tok 1 može da snabdiije Evropu sa do 55 milijardi kubnih metara gasa, a izgradnjom Sjevernog toka 2 bilo je planirano da se ta količina udvostruči.
Gasovod Sjeverni tok 2, vrijedan 11 milijardi dolara, namijenjen je transportu prirodnog gasa iz Rusije u Njemačku.
Iako je najavljeno da će ove godine biti pušten u rad, nakon ruske invazije Njemačka vlada zaustavila je postupak za odobravanje početka rada i stavila ga u status quo.
Njemački kancelar Olaf Scholz rekao je prošle nedjelje da će ta zemlja "promijeniti kurs" kako bi prevazišla energetsku zavisnost od Rusije.
Ko još snabdijeva Evropsku uniju prirodnim gasom?
Najveći evropski snabdijevači prirodnim gasom, osim Rusije, su još: Norveška (21%), Alžir (12%), SAD (6%) i Katar (4,3%). Ostali snabdijevači obezbjeđuju 11 odsto evropskih potreba.
Dosadašnja Norveška isporuka prirodnog gasa Evropi je njen maksimum i prema riječima njenog premijera Jonasa Gahrea Stoerea, ta zemlja ne može da zamijeni nedostajuće zalihe iz Rusije.
Ista situacija je i sa Katarom čija distribucija je uglavnom već određena dugoročnim ugovorima.
Koje alternative onda ima Evropa?
Evropska komisija objavila je planove da smanji zavisnost EU od ruskog gasa za dvije trećine ove godine i prekine oslanjanje na ruske isporuke goriva "znatno prije 2030. godine".
Saopšteno je da će to učiniti prelaskom na alternativna snabdijevanja i bržim širenjem čiste energije u skladu sa planovima, za čije sprovođenje će u velikoj mjeri biti odgovorne nacionalne vlade.
Predsjednica Evropske komisije, Ursula Von Der Leyen izjavila je u srijedu 8. marta da je evropski blok kupio dovoljno prirodnog tečnog gasa (LNG) da bi bio nezavisan od uvoza iz Rusije do kraja ove zime. Važno je napomenuti da od njene izjave do kraja zime ima samo 11 dana.
Istraživačka kompanija Rystad Energy iz Osla ranije je ocijenila da bi zamjena ruskog gasa LNG-om i drugim izvorima energije (ugalj, nuklearna i hidroelektrična energija) bila skupa i ambiciozna.
Koliko bi gubitak evropskog tržišta koštao Rusiju?
Gas ipak nastavlja da teče glavnim gasovodima iz Rusije u Evropu. Izvoz energije zadržao je stabilan priliv gotovine u Rusiju uprkos ozbiljnim ograničenjima nametnutim njenom finansijskom sektoru.
Ako Evropa uspije da značajno smanji uvoz ruskog gasa u narednim godinama, Moskva će biti u teškoj poziciji jer nema drugo tržište za taj gas, kažu analitičari.
Polja na zapadu Sibira nisu gasovodom povezana s Kinom, tržištem gasa koje brzo raste.
Rusija nastoji da do 2030. izgradi novi gasovod koji bi prenosio 50 milijardi kubnih metara sa zapadnosibirskih polja do Kine, kojoj trenutno isporučuje tek 10 milijardi kubnih metara gasovodom s polja na istoku Sibira.
Rusija bi usljed takve preorijentacije izvoza potencijalno izgubila ne samo na obimu izvoza, već i dio svog globalnog uticaja.
"Prodaja energije Aziji ne daje istu vrstu geopolitičkog proboja kao prodaja energije Evropi. To je alternativa, ali je za Rusiju to druga najbolja alternativa", navela je istraživačka kompanija Rystad Energy, prenosi RSE na engleskom.
