Riječ je od nekoliko spornih stranica udžbenika "Istorija za 9. razred osnovne škole" koji se odnose na temu "Republika Srpska i Odbrambeno-otadžbinski rat".
Ustavni sud je zaključio da pojedini dijelovi udžbenika "nisu u skladu Ustavom Bosne i Hercegovine i da su suprotni standardima iz Okvirnog zakona o visokom obrazovanju i Zajedničke jezgre kao odluka institucija Bosne i Hercegovine".
Ustavni sud je ponovio stav da Okvirni zakon o osnovnom i srednjem obrazovanju služi kao osnovni normativni instrument kojim država reguliše oblast obrazovanja na općenit i principijelan način, dok se federalnim jedinicama prepušta da tu istu oblast regulišu preciznije, ali obavezno u skladu s državnim zakonom.
"Na osnovu Okvirnog zakona uspostavljen je jasan pravni okvir koji je obavezivao i Ministarstvo obrazovanja i kulture RS da obrazovanje organizuje tako da se, između ostalog, zasniva na vladavini zakona i na poštovanju ljudskih prava, da se informacije ili znanje koji su uključeni u nastavni plan i program predstavljaju tako da podržavaju i njeguju različite kulture, jezike i vjeroispovijesti učenika i da razvijaju toleranciju na različitost, multiperspektivnost, otvorenost, kritičko mišljenje i razumijevanje konteksta", navodi se u saopštenju.
U tom smislu, Ustavni sud "zapaža da iz spornog priloga – sadržaja programa koji se odnosi na temu "Republika Srpska i Odbrambeno-otadžbinski rat" proizilazi da je nastavnim programom predviđeno da svi učenici treba da obrađuju sljedeće teme: "Nastanak Republike Srpske, Vojska Republike Srpske i Odbrambeno-otadžbinski rat (1992–1995), Stradanje i zločini nad srpskim narodom i Republika Srpska poslije Dejtonskog sporazuma – Kultura pamćenja u lokalnoj zajednici.".
Ustavni sud smatra da se takav pristup, kojim se nastavnim planom isključuju perspektive pripadnika drugih etničkih grupa, "ne može smatrati usklađenim s obavezom Ministarstva da podržava i njeguje različite kulture, jezike i vjeroispovijesti svojih učenika, te da podržava i njeguje različite kulture i toleranciju na različitost".
Ustavni sud, dodaje se, smatra da je, primjenjujući standarde iz Okvirnog zakona i Zajedničke jezgre, nastavni program za historiju za period od 1992. do 1995. godine bilo nužno koncipirati tako da pokriva više različitih perspektiva kako bi se dobila što objektivnija i cjelovitija slika prošlih događaja, te uvažavale različite perspektive i iskustva različitih etničkih, vjerskih i kulturnih grupa u Bosni i Hercegovini.
"Također, nakon uvida u sadržaj udžbenika, Ustavni sud zapaža da je '9. januar' označen kao Dan Republike Srpske, rat u Bosni i Hercegovini je predstavljen kao građanski rat, prezentirana je 'Deklaracija Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini', navedeno je da su institucije Bosne i Hercegovine zajedničke institucije", ističe se u saopštenju.
Dodaje se da Ustavni sud smatra da se dozvoljavanje ovakvog prikaza u udžbeniku "ne može smatrati komplementarnim s obavezom koja proizlazi iz Okvirnog zakona, prema kojoj su opšti ciljevi obrazovanja, koji proistječu iz opšteprihvaćenih, univerzalnih vrijednosti, promovisanje poštovanja ljudskih prava i osnovnih sloboda i priprema svake osobe za život u društvu koje poštuje načela demokratije i vladavine zakona".
Ustavni sud naglašava da obrazovni sadržaji, posebno oni koji se odnose na historiju i društvo, moraju biti usklađeni s pravnim normama i demokratskim vrijednostima kako bi se spriječili diskriminacija, revizionizam, ideološka manipulacija ili indoktrinacija djece.
Za provođenje ove odluke Ustavni sud je zadužio ministra obrazovanja i kulture Republike Srpske i direktora Republičkog pedagoškog zavoda Republike Srpske.
Inače, zahtjev za ocjenu ustavnosti je podnijelo 13 članova Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine.
