Time je dugogodišnji zvaničnik State Departmenta reagovao na tvrdnju predsjednika Srbije Aleksandra Vučića izreknutu u Banjaluci, da su nedavno uvedene američke sankcije za četvoro visokih funkcionera Bosne i Hercegovine (BiH) i njenog entiteta Republike Srpske (RS) nezaslužene, i da ih se Srbija neće pridržavati.
„Bez obzira što smo brojčano mali narod, posebno u poređenju sa Sjedinjenim Džravama, nemamo izbora i ni na koji način se nećemo saglasiti sa onima koji su uvodili sankcije protiv naših ljudi. To je za nas jedina moguća odluka, pravična i časna“, rekao je Vučić tokom obraćanja medijima sa predsjednikom RS Miloradom Dodikom.
Članica Predsjedništva BiH Željka Cvijanović, predsjednik Narodne Skupštine RS Nenad Stevandić, predsjednik Vlade RS Radovan Višković i ministar pravde RS Miloš Bukejlović sankcionisani su jer su omogućili usvajanje zakona u Narodnoj skupštini RS koji su podrivali Ustav BiH, kao aneks Dejtonskog mirovnog sporazuma.
Time su se pridružili aktuelnom predsjedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku koji se već godinama nalazi na američkoj crnoj listi.
“Na tom spisku našli su se zbog pokušaja da naštete sopstvenoj zemlji i ideri Srbije ne bi trebalo da ih podržavaju”, podvlači Frid - koji je tokom karijere obavljao i funkciju pomoćnika američkog državnog sekretara za Evropu i Euroaziju.
Majkl Kirbi, bivši američki ambasador u Srbiji, podsjeća na neke od tvrdnji koje je Aleksandar Vučić koristio nastojeći da obrazloži ustezanje Srbije, kandidata za članstvo u Uniji, da se pridruži zapadnim partnerima u sankcijama protiv Rusije zbog invazije na Ukrajinu.
“Predsjednik Vučić nevoljno je primjenjivao ili nametao sankcije bilo kojoj državi ili pojedincu – povezujući to sa iskustvima Jugoslavije i Srbije. Ta averzija pruža mu alibi da se ponaša kao da osobe ili subjekti, koje su sankcionisale Sjedinjene Države ili Evropska unija, nisu odgovorni za nedjela. Nije potrebno prihvatiti da su sankcije primjerene da bi se prepoznalo da su četiri nedavno sankcionisana zvaničnika Republike Srpske aktivno nastojala da potkopaju Dejtonski sporazum, oslabe ili ugroze državu i sistem vlasti Bosne i Hercegovine”, ocjenjuje Kirbi koji je funkciju ambasadora u Beogradu obavljao od 2012. do 2016.
Sagovornik Glasa Amerike potcrtava da ponašanje Srbije ugrožava poziciju kredibilnog partnera Sjedinjenih Država.
“Predsjednik Vučić se sve više poigrava sa elementima revanšizma unutar Srpske napedne stranke i Srbije nastojeći da, na neki način, vrati vrijeme u period raspada Jugoslavije. Umjesto da pokušava da izgradi dinamičnu državu u njenim sadašnjim granicama i usredsredi se na stvaranje uslova u kojima bi Srbi mogli da napreduju u budućnosti. Pravi lideri građanima saopštavaju neprijatne istine i usmjeravaju ih ka sutrašnjici. Takvo vas vođstvo, međutim, može koštati u vrijeme izbora. Predsjednik Vučić više razmišlja o zadržavanju vlasti – nego o dobrobiti srpskog naroda”, podvlači Kirbi.
Zvaničnici BiH i RS sankcionisani su u nedeljama pošto se na istovjetnom spisku našao šef srpske tajne policije Aleksandar Vulin – koga američke vlasti smatraju odgovornim za krivična djela iz oblasti organizovanog kriminala, korupcije, pa čak i šverca droge.
Vučić i srpske vlasti, međutim, Vulinovo stavljanje na crnu listu povezivali su sa njegovim rusofilstvom i bliskim odnosima koje gaji sa zvaničnicima te zemlje.
“Moguće je istovremeno biti korumpiran, prevarant i proruski ili proamerički orijentisan”, primjećuje u osvrtu za Glas Amerike Majkl Kirbi.
“Još od 2012. Vulin je nastojao da podrije svaki napredak u normalizaciji odnosa sa Kosovom. Bio je na pozicijama na kojima je njegov antizapadni stav ometao odnose Evropske unije i Srbije. Vjerujem da je jedan od razloga za takve Vulinove istupe - njegova svijest da bi ključni element u pristupanju Evropskoj uniji bila temeljna finasijska provjera srpskih zvaničnika, sadašnjih i prošlih”, dodaje Kirbi.
Vlasti Srbije, do sada nisu povlačile nikakve konkretne poteze u vezi sa tim slučajem, osim što su predstavnici vlasti tvrdili da su od SAD zatražili dokaze o Vulinovim navodnim nedjelima.
Danijel Frid podsjeća da je na njima odluka žele li da Srbija ostvari evropsku budućnost ili da se, pak, okrene putu nacionalizma, agresije, korupcije i izolacije.
“Predsjednik Vučić može da pomogne u izgradnji Srbije i cijelog Zapadnog Balkana. Ili pak da se udruži sa drugom stranom, sarađuje sa Kremljom, blokira Srbiju i region”, navodi penzionisani američki diplomata i stručnjak vašingtonskog nevladinog Atlantskog savjeta.
Međutim, Vulinov ostanak na veoma važnoj i osetljivoj funkciji u srpskom sistemu bezbjednosti predstavljao bi i jasan pokazatelj – nadovezuje se Kirbi.
“Ukoliko Vulin ostane na poziciji, što bi se moglo očekivati kratkoročno ili srednjoročno – to bi bio dodatni dokaz da predsjednik Vučić, uprkos tvrdnjama da želi ulazak Srbije u EU, nema namjeru da učini ono što je za to potrebno. To bi takođe potvrdilo da borba protiv korupcije nije visoki prioritet za Vučića. Srpskoj naprednoj stranci ne manjka proruskih kadrova koji bi mogli zamijeniti Vulina – ali je upitna njihova kompetentnost“, kaže Kirbi.
„Amerika ne bi trebalo da ima bilo kakvih očekivanja od vlasti Srbije kada je riječ o Aleksandru Vulinu. Volio bih kada bi me beogradski zvaničnici demantovali”, zaključio je za Glas Amerike penzionisani američki diplomata.
Inače, juna 2021. godine, predsjednik SAD Džo Bajden dodatno je proširio ovlaštenja za sankcionisanje na Zapadnom Balkanu, izvršnom naredbom „EO 14033“, koja kao razloge navodi korupciju, te ugrožavanje mira i stabilnosti. Po njoj su sankcionisani i Vulin i zvaničnici iz RS.
