U jeku COVID-19 raste i broj onih, koji smatraju da je stigao trenutak civilizacijskog sukoba između Istoka i Zapada. Više nije u pitanju ekonomska globalizacija u kojoj ima i “pobjednika,” kao i “gubitnika”, kažu eksperti - već otvorena borba Kine za ostvarivanje tehnološke, bezbjednosne i ideološke dominacije nad Amerikom i njenim zapadnim partnerima.
Veliki broj eksperata uzima primjer COVID-19 kao dokaz greške počinjene uključivanjem Kine u liberalni svjetski poredak. Kina naime neometano razvija državni kapitalizam na podlozi krajnje autoritarnog političkog sistema. Kini je bilo dozvoljeno, smatraju eksperti, da ne poštuje norme liberalng svjetskog poretka, uključujući demokratske norme i otvorenu reciporičnu saradnju na međunarodnim planu.
Zagovornici prijema Kine u Svjetsku trgovinsku organizaciju 2011. vjerovali su da će njen ekonomski napredak dovesti do jačanja građanskog segmenta društva, koji bi logično zahtijevao veće slobode i individualna prava, što bi najzad dovelo do ukidanja komunističkog režima.
Međutim, i kritičari i zagovornici se slažu da je decenija rekordnog ekonomskog rasta Kine podstakla njene globalne aspiracije kao velike sile, bez ikakvog primjetnog demokratskog napretka u zemlji. Dovoljno je podsjetiti se, kažu oni, da je na partijskom Kongresu prije dvije godine, Xi Jinpingom sebe proglasio doživotnim predsjednikom.
Prema riječima James Jonesa, predsjednika uticajnog Atlantskog savjeta u Washingtonu, Kina ne krije svoje dugoročne ambicije ni na unutrašnjem ni na spoljnopolitičkom planu.
Na domaćem terenu prioritetan cilj je „potpuna kontrola nad sopstvenim stanovništvom pri čemu se koristi najnovija tehnologija”, ističe Jones, koji je pored niza drugih funkcija bio savjetnik za nacionalnu bezbjednost u Bijeloj kući bivšeg predsjednika Baracka Obame.
“Kineske vlasti postižu zadivljujući napredak u kontroli svakog pojedinog građanina, bez obzira šta on ili ona radi. Uveli su podjelu stanovništva po kategorijama na osnovu kojih, na primjer, potvrđuju državljanstvo, što utiče na radno mjesto koje ljudi mogu da dobiju, na mogućnost putovanja i slično. Pravac kojim se kreću je zastrašujući”, smatra Jones.
Penzionisani marinski general u javnosti često upozorava na kinesku strategiju „trojanskog konja“ u cilju sticanja uticaja u mnogim dijelovima svijeta.
"Oni prodiru u ekonomiju, kupuju sve što mogu, isplaćuju sve što mogu… zemlje dobiju ekonomsku pomoć i onda Kina počne vladama da postavlja zahtijeve”, objašnjava Jones.
Džons smatra da je tehnologija G5 kineskog tehnološkog giganta Huaweija ključni instrument za potiskivanje američkog primata u oblasti visoke tehnologije, a time i statusa SAD kao vodeće tehnološke sile u svijetu, u čemu Kina za sada napreduje, kaže Jones. Desetine zemalja u svim geografskim oblastima ugovorile su poslove sa Huaweijom.
“Kina ima primamljivu poruku: Mi smo jeftini, pouzdani smo, ne uslovljavamo našu tehnologiju", kaže Jones.
Međutim, po pitanju COVID-19, Kina je izgleda pokazala svoje naličje. Jones ne isključuje mogućnost da je Kina obmanula svijet, odnosno možda namjerno dozvolila da se epidemija pretvori u pandemiju, koja se već nedjeljama širi po svim kontinentima, ponajviše na Zapadu - u Americi i Evropi.
“Smatram da je Kina bila i jeste potpuno nepoštena i pogledu koronavirusa iz Wuhana. Termin je precizan”, kaže Jones.
Bivši glavnokomanujući NATO-a osvrnuo se i na činjenicu da je virusom teško pogođen i prostor Sjevernoatlantskog saveza:
“Nisam još spreman da tvrdim da je riječ o biološkom napadu na članice NATO-a, ali predlažem da alijansa takva pitanja počne da razmatra u jednom širem kontekstu. Možda još nije vrijeme za aktiviranje člana 5 (napad na jednu članicu je napad na sve članice NATO-a, prim. aut), ali to može i da se promijeni”.
U međuvremenu, prema pisanju New York Timesa - Centralna obavještajna agencia (CIA) još od početka februara upozorava Bijelu kuću da je Kina značajno umanjivala podatke o infekciji i šteti koju je koronavirus nanio Kini, kao i da se Sjedinjene Države ne mogu oslanjati na kineske podatke za izradu modela u borbi protiv virusa.
Isti izvori navode da su pomenuti obaveštajni podaci, igrali važnu ulogu u prošlonedeljnom telefonskom razgovoru predsednika SAD Donalda Trumpa sa kineskim predsednikom Xi Jinpingom. Od tada dvije države su pojačale uzajamne kritike.
Američki predsjednik je takođe počeo da kritikuje Svjetsku zdravstvenu organizaciju (SZO) za slabo reagovanje protiv COVID-19.
Na webisteu uglednog američkog Savjeta za spoljnopolitičke odnose, 27. februara objavljen je tekst povodom posjete Generalnog direktora SZO Tedrosa Adhanoma Gebrejesusa Pekingu, 28. januara, kada se sastao sa kineskim predsednikom Xi Jinpingom.
Poslije sastanka, navodi New York Times, Gebrejesus je pohvalio Kinu za uspostavljanje novog standarda za kontrolu epidemije i pohvalio najviše rukovodstvo zemlje zbog "otvorenosti u pogledu razmjene informacija" sa SZO i drugim zemljama.
