Linkovi

Vakcina protiv velikih boginja kao prevencija majmunskih boginja


FILE PHOTO: A laboratory of the vaccine company Bavarian Nordic, in Martinsried near Munich
FILE PHOTO: A laboratory of the vaccine company Bavarian Nordic, in Martinsried near Munich

Evropska agencija za lijekove (EMA) dala je nedavno odobrenje za korištenje vakcine Imvanex proizvođača Bavaria Nordic kao zaštitu od majmunskih boginja. Sjedinjene Države i Kanada su već odobrile ovakvu upotrebu vakcine koja je inače namijenjena kao zaštita od velikih boginja.

U SAD je ova vakcina istog proizvođača dostupna pod nazivom Jynneos.

Velike boginje i majmunske boginje srodni virusi

Velike boginje su eradicirana bolest, međutim, vakcine protiv ove bolesti su se nastavile proizvoditi i nakon proglašenja eradikacije, ponajviše iz sigurnosnih razloga, kao adut u slučaju biološkog rata ili iznenadne pojave slučajeva variola vera (velike boginje). Dugi niz godina, sve do 2008. Američka armija je koristila Dryvax vakcinu protiv velikih boginja.

Broj slučajeva majmunskih boginja u svijetu se popeo na preko 18 000 u 78 zemalja. Podaci pokazuju da je vakcina protiv velikih boginja efikasna 85% u zaštiti od majmunskih boginja.

Radi se o srodnim virusima iz iste porodice Poxviridae, koji dijele mnogo osobina te je tako moguće i da vakcina protiv jednog virusa štiti i protiv njemu srodnih virusa. Međutim, zaštita s vremenom opada i nije sigurno koliko su zaštićeni oni koji su ovu vakcinu primili prije nekoliko decenija, dok se vršila vakcinacija protiv velikih boginja.

To znači da će oni koji se žele zaštititi od majmunskih boginja ipak trebati vakcinisati svježe, tim prije što generacije rođene od osamdesetih, pa i kasnih sedamdesetih, nisu primale vakcinu protiv velikih boginja. Neke zemlje, poput Nizozemske, već su ponudile ovu vakcinu kao zaštitu od majmunskih boginja.

Osobine Imvanex/Jynneos vakcina:

Imvanex vakcina pripada trećoj generaciji vakcina protiv velikih boginja i nije sasvim ista kao one koje su se davale za vrijeme kampanje eradikacije velikih boginja u prošlom vijeku. Tehnologija oslabljivanja virusa i način davanja ove vakcine su drugačiji. Također nije slična ni vakcini Edwarda Jennera iz 18. vijeka, koja se zasnivala na virusu, kako je Jenner tada mislio, kravljih boginja, a zapravo su genetičke studije pokazale da se radilo o konjskim boginjama.

Tradicionalna vakcina protiv velikih boginja, koja je korištena u kampanji eradikacije velikih boginja od 1958. do 1977. godine, sastoji se od živog virusa vakcinije koji se može razmnožavati u ljudskih ćelijama ali obično ne uzrokuje bolest. Međutim, ponekad može dovesti do ozbiljnih nuspojava.

Imvanex se zasniva na modificiranom virusu vakcinije Ankara, koji je srodnik virusa velikih boginja. To je je visoko oslabljen soj virusa vakcinije koji je razvijen u Njemačkoj.

Proizveden je na više od 500 serijskih pasaža virusa vakcinije iz divljeg soja koji je otkrio Turski institut za vakcine u Ankari u fibroblastima pilećeg embrija. Pasažiranje virusa kroz kulture ćelija koje nisu ljudske oslabljuje virus. Ovim putem virus je izgubio oko 14% svog genoma i izgubio sposobnost da se replicira u ljudskim ćelijama.

Imvanex se daje subkutano (pod kožu) dok su se prijašnje vakcine protiv velikih boginja davale variolacijom, na način da se specijalnom iglom koža zagrebe. Ova vakcina ima manje nuspojava nego vakcine protiv ove bolesti prve i druge generacije i može se davati imunokompromitovanim osobama.

Iako je Imvanex vakcina s manje nuspojava nego njeni prethodnici, nije u potpunosti bez nuspojava, kao, uostalom i druge vakcine i lijekovi. Nakon primanja Imvanex, mogu se javiti mučnina, bolovi u mišićima, glavobolja te lokalne reakcije kao najčešće nuspojave.

Odobrenja za Imvanex vakcinu

Inače u EU ova vakcina je odobrena za prevenciju velikih boginja od 2013. EMA-in Odbor za lijekove za humanu upotrebu preporučio je uključivanje ove antivirusne vakcine u zaštitu odraslih protiv majmunskih boginja 22. jula 2022. Odobrenje je došlo dan nakon što je Svjetska zdravstvena organizacija izdala upozorenje visoke razine proglašavajući brzo širenje epidemije majmunskih boginja globalnom zdravstvenom krizom.

Prvi smrtni slučajevi od majunskih boginja

Majmunske boginje su rijetka bolest uzrokovana infekcijom virusom majmunskih boginja, koji uzrokuje simptome slične onima velikih boginja. Majmunske boginje počinju groznicom, glavoboljom, bolovima u mišićima, iscrpljenošću i oticanjem limfnih čvorova. Osip se obično razvija jedan do tri dana nakon početka vrućice, prvo se pojavljuje na licu i širi se na druge dijelove tijela, uključujući ruke i stopala. Majmunske boginje mogu biti smrtonosne, iako su obično blaže od velikih boginja.

Španija je nedavno izvijestila o prvom smrtnom slučaju povezanom s majmunskim boginjama, a zabilježeni su smrtni slučajevi i u Indiji.

Mogu se prenijeti kontaktom s tjelesnim tekućinama, kožnim lezijama ili unutarnjim površinama sluznice, kao što su usta ili grlo, respiratornim kapljicama i kontaminiranim predmetima, navodi Svjetska zdravstvena organizacija.

Ljudi s potencijalno povećanim rizikom od zaraze uključuju zdravstvene radnike, komercijalne seksualne radnike, članove domaćinstava i druge bliske kontakte s aktivnim slučajevima, kao što su seksualni partneri.

  • 16x9 Image

    Jelena Kalinić

    Biolog, dopisnik Glasa Amerike za nauku, i dobitnica EurekaAlert (AAAS) Felowship 2020. za naučne novinare. Vodi blog Quantum of Science od 2015.

XS
SM
MD
LG