Kako je na skupu održanom u ponedeljak istakla istraživačica BCBP Marija Ignjatijević, u čitavom regionu, a posebno u Srbiji, nabavka naoružanja se obavlja ad hok, u skladu sa spoljnopolitičkim interesima, a ne prema planovima i potrebama vojske.
Takođe, istraživanje “Transparentni sistemi odbrane za bezbjedniji regon” pokazuju da postoje velike razlike između planiranih troškova za odbranu na početku godine u budžetu i stvarnih troškova koji se utvrđuju na kraju godine.
Tu prednjači Srbija, koja je, kako kaže Ignjatijević, 2020. godine dostigla nivo izdvajanja za odbranu od dva odsto ukupnog budžeta:
“Recimo, u 2021. godini, to jest prošle godine je budžet za odbranu tokom godine uvećan za skoro 50 odsto. I to se dešavalo i ranijih godina – u 2018. i 2020. godini je tokom godine prebacivanjem sredstava iz budžetskih rezervi na naoružanje budžet za odbranu uvećan 20 do 30 procenata”, istakla je Ignjatijević i napomenula da se ulaganja u odbranu ne moraju nužno posmatrati kao naoružavanje, već i kao obnova i modernizacija zastarhelih sistema odbrane naslijeđenih iz bivše Jugoslavije.
U slučaju Hrvatske, kaže Ignjatijević, postoje velike razlike u onome što se ističe u zvaničnim državnim dokumentima i onoga što te zemlje prijavljuju NATO-u i nalazi se u NATO bazi podataka.
Prema njenim riječima, Srbija ne objavljuje ni podatke o donacijama iz Rusije i Bjelorusije, iako je riječ o tenkovima, borbenim vozilima ili avionima, a to se, kako kaže, pravda objašnjanjem da je riječ o povjerljivim stranim podacima koji nisu za javnost.
U Albaniji su troškovi odbrane najmanje transparentni, a zanimljivo je i da Bosna i Hercegovina troši najmanje novca za odbranu, prije svega zbog blokade centralne vlasti:
“Posljednjih mjeseci postoji snažna tendencija da se nivo odbrane sa centralne države prebaci na entitete, što je veći bezbjednosni izazov od samog podatka koliko se troši za odbranu u BiH”, rekao je Sead Turčalo, dekan Fakulteta političkih nauka u Sarajevu.
U istraživanju su analizirani i militaristički narativi u regionu, prije svega u Srbiji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, i - kako je istakao istraživač BCBP Luka Šterić - uočena je takozvana “bezbjednosna dilema” u kojoj se naoružavanje jedne od strana, odnosno susjeda predstavlja kao bezbjednosna prijetnja.
“Hrvatska prati naoružavanje Srbije i to se doživljava kao produžetak velikosrpske politike iz prethodnog rata i kao pokušaj vlasti u Beogradu da se obnovi ta ideja 'Velike Srbije', pominje se narativ 'srpskog sveta' i Srbija se vidi kao agresor koji želi da ponovo podeli karte na Balkanu”, kaže Šterić i dodaje da sa druge strane srpski državni vrh govori kako je naoružavanje Srbije davno zakašnjeli odgovor na naoružavanje Hrvatske, koja se vidi kao pokrovitelj svih neprijatelja Srba u regionu, pa i na Kosovu u okviru NATO snaga.
“Pa se onda u Hrvatskoj stalno pominje Srbija kao eksponent Rusije na Balkanu i njenih interesa, koja ima cilj da destabilizuje NATO i Hrvatsku kao članicu NATO saveza. U Srbiji se pominje da je Srbija jedina zemlja koja je okružena NATO savezom, tako da u tom smislu mora da osnaži svoju odbranu”, rekao je Šterić i dodao da se zapaža i radikalizacija retorike, koju dodatno pojačavaju tabloidi.
Kako je rečeno na skupu, sve se to najčešće koristi za unutrašnju upotrebu gdje je lideri država predstavljaju kao zaštitnici nacionalnih interesa i prepreke da se ponove momenti iz bliže ili dalje istorije.
