Jasmin Dolamić, iz Astronomskog društva Orion, naglašava kako bi ova kometa mogla pružiti jedinstven prizor na noćnom nebu. No, zapravo jedan od najzanimljivijih aspekata ove komete i jeste njen izuzetno dug orbitalni period.
„Prema trenutnim proračunima, C/2023 A3 ima period od otprilike 80.660 godina. To znači da će nakon prolaska kroz unutrašnji dio Sunčevog sistema 2024. godine, sljedeći put biti vidljiva tek za desetine hiljada godina“, istakao je Dolamić.
Kometa koju su zadnji put vidjeli neandertalci
Kometa C/2023 A3 dolazi iz Oortovog oblaka, goleme sfere ostataka iz vremena formiranja Sunčevog sistema, koja se prostire na udaljenosti od oko 2000 do 100.000 astronomskih jedinica (AU) od Sunca. Oortov oblak, koji je dom milijardama ledenih objekata, povremeno 'izbacuje' komete prema unutarnjem Sunčevom sistemu zbog gravitacijskih poremećaja.
Procjenjuje se da je C/2023 A3 posljednji put prošla kroz unutrašnji Sunčev sistem prije otprilike 80.000 godina, u vrijeme kad su Zemljom hodali neandertalci.
Dolamić objašnjava važnost ovakvih dugoperiodičnih kometa: „S obzirom na to da se C/2023 A3 vraća nakon desetaka hiljada godina, ovo nam pruža rijetku priliku za proučavanje leda i materijala koji su ostali očuvani još od ranih dana Sunčevog sistema.”
Proces otkrića i značenje imena komete
„Kometu C/2023 A3 prvi su 9. januara 2023. primijetili astronomi iz opservatorije Tsuchinshan, poznate i kao Purple Mountain Observatory u blizini kineskog grada Nanjinga. Samo nekoliko dana nakon toga, njeno postojanje potvrdio je i sistem ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) na Havajima, koji je prvenstveno dizajniran za praćenje potencijalno opasnih objekata blizu Zemlje“, kazao je Dolamić.
Ime komete, C/2023 A3 (Tsuchinshan–ATLAS), odražava dvostruki proces njenog otkrića. Oznaka „C” znači da je riječ o dugoperiodičnoj kometi, „2023” označava godinu otkrića, dok „A3” znači da je ovo bila treća otkrivena kometa u prvoj polovini januara. Naziv „Tsuchinshan–ATLAS" ističe važnost obje opservatorije u njenom pronalaženju.
Sjaj komete: potencijal za spektakl na noćnom nebu
Preliminarne procjene sjaja komete C/2023 A3 su, prema Dolamićevim riječima, vrlo optimistične i čine je atraktivnom za astronome. Predviđa se da bi njen sjaj mogao doseći magnitudu od -1, što bi je učinilo jednako sjajnom kao najsjajnije zvijezde na noćnom nebu. Za poređenje, najsjajnija zvijezda noćnog neba, Sirius, ima magnitudu od -1,46, dok Venera u svom najsvjetlijem trenutku doseže magnitudu od -4,0.
„Ova procjena sjaja znači da bi kometa mogla biti vidljiva golim okom pod povoljnim uslovima. Naravno, mnogo zavisi od pozicije na nebu, lokalnih vremenskih uslova, te nivoa svjetlosnog zagađenja“, dodao je Dolamić.
U područjima gdje je nebo tamno, posmatrači bi mogli uživati u pogledu na kometu čak i bez optičkih instrumenata, iako će dalekozor ili teleskop omogućiti bolji pogled na njenu jezgru i rep.
Ključni datumi za posmatranje komete
Prema trenutnim proračunima, komet C/2023 A3 će svoj perihelion, najbližu tačku Suncu, doseći 28. septembra 2024. godine. U to vrijeme, Sunčeva toplina će uzrokovati isparavanje leda sa njene površine, što će rezultirati formiranjem repa karakterističnog za komete.
„Nakon periheliona, kometa će se približiti Zemlji i proći najbliže našoj planeti 13. oktobra 2024. godine, kada će biti na udaljenosti od otprilike 70 miliona kilometara. U ovom periodu kometa će biti najbliža Zemlji i najbolje vidljiva sa naše pozicije. Period od kraja septembra do sredine oktobra 2024. godine predstavljaće optimalno vrijeme za posmatranje ove komete.“, kazao je Jasmin Dolamić.
Praktične preporuke za posmatrače
Za sve one koji žele posmatrati ovaj izuzetni fenomen, Dolamić preporučuje jutarnje sate prije zore ili predvečerje, kada će komet biti visoko na nebu, dalje od utjecaja Sunčeve svjetlosti. „Najljepši prizori komete C/2023 A3 očekuju se iz ruralnih krajeva gdje je nebo tamno, daleko od svjetlosnog zagađenja,” ističe Dolamić.
Uz pojačanu aktivnost leda i prašine, sjajni rep komete mogao bi pružiti očaravajući prizor onima koji se odluče pratiti ovaj rijedak fenomen. Ako se predviđanja astronoma ispune, kometa C/2023 A3 bi mogla postati jedno od najvažnijih astronomskih dešavanja u posljednjih nekoliko decenija.
